Stilte op Planken Wambuis

Bij het gehuchtje Oud-Reemst, het startpunt, klinkt het driftige getik van een specht. Ik zie hem niet, maar door z’n honende gelach even later weet ik dat het een groen exemplaar moet zijn. De enige geluiden op deze doodstille vrijdag. Het is fris maar lekker wandelweer en Planken Wambuis strekt zich voor me uit. De eerste kilometers bieden al twee uitzichtpunten, waar helaas niet de gehoopte herten en reeën te zien zijn. Ook hier valt de stilte op.

Het Oude Hout

Over lange bomenlanen gaan de stappen. Rechts Het Oude Hout: vroeger een eikenhakhoutbos waar bewoners van kasteel Rozendaal brandhout oogstten, nu een rustgebied voor dieren. Links kijk je uit over de heide en stuifzandvlaktes van Planken Wambuis, de verborgen parel van de Veluwe. Veel minder bekend dan de Hoge Veluwe, waar het tegenaan schurkt, maar net zo mooi en rustiger.

Enclave Nieuw-Reemst

Je passeert Nieuw-Reemst, een landbouwenclave. Al sinds 1445 staat hier een boerderij, maar uit welk jaar het huidige rietgedekte exemplaar stamt, kan ik nergens vinden. Even verder loop je een andere landbouwenclave bijna voorbij: Mossel. En dat zou jammer zijn, want hier zit de leuke theeschenkerij Mossel.

Neem de omweg

Om er te komen, moet je een halve kilometer van het pad af, maar die extra meters zijn de moeite waard. In de zomer zit je hier heerlijk op het terras, op een koude dag als vandaag warmen wandelaars en fietsers zich binnen op bij koffie of thee, soep of een broodje. De verse gevulde koeken kan ik van harte aanbevelen.

Avontuurlijker route

Merkwaardig dat het Zwerfpad enclave Mossel links laat liggen. Temeer omdat je van hieraf een veel avontuurlijker pad kunt nemen naar uitzichtpunt De Valenberg, waar je de route dan weer oppikt. Daarvoor volg je het slingerende Kreelsepad. Dit mooie Klompenpad gaat door het bos en later langs de bosrand, terwijl je een steeds mooier uitzicht krijgt op de verruigte heide van De Valenberg en het Mosselse Veld. (Mijn gps-track volgt hier het Kreelsepad, zie het kadertje bovenaan.)

Mijn blog over het Kreelsepad >>

Uitzichtpunt De Valenberg

Klompenpad en Zwerfpad ontmoeten elkaar bij uitzichtpunt De Valenberg, dat je via een wenteltrappetje beklimt. Vanaf het hooggelegen plateau (51 meter boven NAP) kijk je uit over oude akkers en de heide van het Mosselse Veld. Bij helder weer krijg je zicht op Radio Kootwijk − waar je op een volgende etappe langskomt. Bij schemering maak je de grootste kans om wild te spotten.

Roedel edelherten

Nu, midden op de dag, zie ik alleen halfwilde New Forest pony’s en Spaanse Sayaguesa runderen grazen in de verte. Een buizerd cirkelt rondjes boven de heide en maakt vervolgens een langzame glijvlucht vlak boven de grond, terwijl z’n scherpe blik speurt naar prooien. Als ik m’n kijker weer op de pony’s richt, verschijnt er iets heel fraais in beeld: een roedel edelherten. Zeker 25 exemplaren, de mannetjes met forse geweien. Ze lopen achter elkaar aan, pal langs de grazende pony’s. Midden op de heide blijven ze staan, schichtig om zich heen kijkend. Waarom verschijnen ze hier op klaarlichte dag? Zijn ze misschien opgejaagd door een wolf?

Scheibomen

Zwaar onder de indruk wandel ik verder naar het noorden. De eiken- en beukenlanen zijn hier soms vier rijen dik. De beukenlanen zijn aangelegd in de 19de eeuw om de grens van Planken Wambuis te markeren. Om die reden heten ze ook wel ‘scheibomen’. Sommige van de ruim 150 jaar oude bomen hebben trappetjes van tondeldozen op hun hoogbejaarde bast.

Saaie paden

Nu begint wel iets op te vallen: de natuur en de uitzichten zijn weliswaar prachtig, maar de paden zijn dat veel minder. Vele kilometers wandel je over brede lanen die weliswaar onverhard zijn, maar ook erg rechttoe rechtaan. Bovendien lopen ze voortdurend pal langs een fietspad. Bij een zwerfpad stel ik me toch iets anders voor. Zijn in Planken Wambuis echt geen leukere paadjes te vinden? Gelukkig komt de route nog wel langs een fotogeniek heideveld.

Slingeren door het Wekeromse Zand

Na de drukke Apeldoornseweg gaat de route de bossen weer in, helaas opnieuw over een zandpad langs het fietspad. De Swiebertje in mezelf kijkt inmiddels verlekkerd naar kleine spoortjes die de bossen in duiken, terwijl braverik Frank gewoon het Veluwe ‘Zwerf’pad blijft volgen. Die braafheid wordt beloond: een kilometer of drie verder schiet de route een klein paadje in dat naar het Wekeromse Zand slingert, een gebied met heidevelden en ‘actief stuifzand’.

Hamerblaadje en rode heidelucifer

Dat laatste komt bijna nergens in Europa meer voor, maar hier tref je het volop. Het stuivende zand zorgt voor veel reliëf in het landschap, met diep uitgesleten laagten en begroeide ‘forten’. Door de extreme leefomstandigheden kent dit gebied ook een geheel eigen plant- en dierleven. Je vindt hier korstmossen als hamerblaadje en rode heidelucifer en zeldzame vogelsoorten als boomleeuwerik, nachtzwaluw en klapekster.

Wilde moeflons

Enorme oude beuken en vliegdennen staan op de open vlaktes te pronken. Jonge bomen krijgen hier geen kans, want een kudde wilde moeflons (‘haarschapen’) houdt de vegetatie kort en het stuifzand open. Ze zijn in de jaren twintig van de vorige eeuw voor de jacht uitgezet op de Veluwe.

Luntersche Buurtbos

Na weer een lang en recht zand/fietspad pak je modderpaadjes door het Luntersche Buurtbos, een bos dat eigendom is van de inwoners van Lunteren. Rond het jaar 1890 liet de plaatselijke notaris Van den Ham, bijgenaamd de ‘Oude Notaris’ het bos aanleggen, met paden en lanen in de vorm van een twijg met bladeren. Na zijn overlijden in 1912 liet hij het Buurtbos aan de Lunterse gemeenschap na. Deze koe staat erbij alsof ze ook eigenaar is.

Theekoepel op de Galgenberg

Na een klim door het bos bereik je de Galgenberg, waar de Oude Notaris een theekoepel liet bouwen. Nu vind je tussen bomen en rododendrons een uitspanning en de 22 meter hoge uitzichttoren De Koepel, die zijn naam dankt aan het ronde koperen dak. Die toren kun je in lente en zomer beklimmen, waarna je uitkijkt over de omringende bossen. Bij helder weer zie je zelfs de Dom in Utrecht. Helaas is hij vandaag gesloten. Het station is nu niet ver meer.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op vrijdag 28 februari 2025. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je gratis downloaden op Wandelnet.nl.

Bekijk op Wandelnet.nl >>