Tussen snelwegen

Haarzuilens ligt ingeklemd tussen twee snelwegen en de stad Utrecht. Niet direct een aanprijzing als je van je rust wilt genieten. Tijdens deze wandeling ontkom je dan ook niet aan wat snelweggeruis en horizonvervuiling. Toch is het ook een leuke wandeling, met direct al na de start uitzichten over landerijen.

Oeverzwaluwflat

Vanaf de parkeerplaats van Natuurmonumenten (gratis parkeren voor leden) wandel je langs Gasterij Wielrevelt (voor wie al aan koffie toe is). Over asfaltpaden gaan de eerste kilometers. Je komt langs de Haarrijnse Plas, waar je in het broedseizoen een kijkje kunt nemen bij de oeverzwaluwwand, een soort flatgebouw met appartementjes voor 275 oeverzwaluwfamilies.

Hazen en ooievaars

Intussen vliegen zwanen in V-formatie over en zien we in de graslanden reigers op kikkers jagen. Waar nu landerijen liggen, werd duizend jaar geleden het veenmoeras ontgonnen. De weilanden worden al eeuwenlang begraasd. Je wandelt langs hooilanden waar je volgens Natuurmonumenten het hele jaar door de hazen kunt zien rondrennen. Vandaag houden ze zich stil, maar we zien wel een ooievaar scharrelen.

Hartje winter

Bloemrijk moet het hier in het voorjaar zijn, lezen we in de folder van Natuurmonumenten, met gele dotterbloemen, gele ratelaars en roze koekoeksbloemen. Misschien is hartje winter niet de beste tijd voor deze wandeling, want het is vandaag een kale bedoening. En verraderlijk glad, merken we op de beijzelde bruggetjes en asfaltpaden. De tip die we op Nu.nl lazen – schuifelen als een pinguïn – leek thuis bij de kachel nog leuk, maar in de praktijk lopen we liever niet voor gek.

Speelnatuur

We komen langs een voedselbos, waar je in het seizoen kunt smullen van groenten, noten en fruit. Voor kinderen hebben ze hier ‘speelnatuur’ aangelegd, maar wij zien af van de glibberige tocht over stapstenen. Ook de vaartocht met het trekpontje laten we over aan andere pinguïns.

Brinkdorp Haarzuilens

Het landschap met weides, slootjes, knotwilgen en vergezichten is best idyllisch. Net als het bijzondere dorpje Haarzuilens. Het lijkt eeuwenoud en het vroegere dorp stamt inderdaad al uit de 14de eeuw. Maar om plaats te maken voor kasteel De Haar (verderop op de route) werd het dorpje eind 19de eeuw verplaatst naar de huidige locatie. Architect Pierre Cuypers – bekend van het Rijksmuseum en het stationsgebouw van Amsterdam CS – tekende voor het ontwerp, dat net als z’n voorganger werd opgezet als brinkdorp.

‘t Wapen van Haarzuylen

We wandelen door het dorpje dat een hoog museumgehalte heeft maar wel bijzonder is om te zien. Op de brink vinden we het fraaie restaurant ‘t Wapen van Haarzuylen, maar dat is met wintersport. Even om de hoek drinken we koffie bij restaurant Toetje. De appeltaart is acceptabel (Frankwandelt-rating 70/100).

Boomgaard van de baron

Graspaadjes leiden door boomgaard De Boswachter waar “kinderen actief kunnen speuren naar leuke weetjes”, aldus een bordje. Hij is aangelegd door baron Étienne van Zuylen van Nyevelt van de Haar, een Belgische bankier en filantroop. De baron was eind 19de eeuw ook verantwoordelijk voor het verplaatsten van het dorp.

Clumps van Copijn

Na een kleine kilometer over een autoweg krijg je de mooiste kilometers van deze rondwandeling. Slingerpaden langs hoge oude eiken, weides met houten hekjes, rietgekraagde sloten, een fraaie bomenlaan. Mooie wolkenluchten doen het hier goed, merken we. Je wandelt in dit gebied door het voormalige kasteelpark, rond het jaar 1900 ontworpen door tuinarchitect Hendrik Copijn. Klein Limburg heet deze verste uithoek van het park. Kenmerkend zijn hier de ‘clumps’, vertelt de folder: groepjes samenscholende bomen.

Nepkasteel

Het nieuwe Parkbos De Haar verderop ziet er inderdaad erg uit als... nieuw parkbos. Verderop zien we de nepper van de dag z’n entree maken tussen de jonge aanplant: kasteel De Haar. En even later lopen we pal langs een reusachtig poortgebouw met daarachter het even reusachtige kasteel. Het grootste kasteel van Nederland, waarvoor het dorp Haarzuilens moest wijken, ziet eruit alsof het uit de middeleeuwen stamt. Niets is minder waar: architect Pierre Cuypers bouwde het eind 19de eeuw in opdracht van baron Étienne. De kerk die ernaast staat, is achtergebleven uit het verplaatste dorpje.

Brigitte Bardot en Roger Moore

Het kasteel met 200 vertrekken en 25 badgelegenheden zou niet misstaan in een sprookjespark als de Efteling. Geheel in stijl omringden baron Étienne en zijn vrouw Hélène zich met gefortuneerde vrienden. Adel, bankiers, industriëlen, kunstenaars en schrijvers. Gasten van koninklijken bloede bezochten het kasteel, zoals Koningin Emma in 1901. En flink wat Hollywood-sterren brachten er de nacht door, zoals Brigitte Bardot, Gina Lollobrigida, Joan Collins, Yves Saint Laurent, Roger Moore en Gregory Peck.

Betonnen boomstammen

Kasteel en omliggende tuinen kun je (tegen betaling) bezoeken. Dat gaan we zeker een keertje doen, maar omdat we aan de late kant zijn, wandelen we door. Even verder stappen we onder een monumentale brug uit 1906 die ons voor het lapje houdt: het lijkt alsof hij van boomstammen is gemaakt, maar bij nadere inspectie blijken de ‘boomstammen’ uit kunstig geboetseerd beton te bestaan.

Buiensluiers

We pakken een voormalig kerkenpad dat door grasland naar een kerktoren aan de horizon slingert. Hier kun je serieus ver kijken. En wat we zien is dreigend: donkere wolken. Regenbuien zeilen als zwarte sluiers over land dat baadt in gouden zonlicht. Een fotogeniek spektakel, maar even later wandelen we zelf in een hoosbui. Gelukkig is de parkeerplaats nu niet ver meer.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling hebben we gedaan op zaterdag 11 januari 2025. De meest recente versie van routebeschrijving en kaartje kun je gratis downloaden op Natuurmonumenten.nl.

Bekijk op Natuurmonumenten.nl >>