Markt op het Kerkplein

Op het Kerkplein van Leersum kun je vaak een kanon afschieten zo stil is het er. Maar vandaag is het anders, vandaag is het markt. Bakker Harold, de kaaskraam van Daalder. Echtparen met volle tassen, vaders met kinderen op de schouders, een jochie dat overal tussendoor fietst. Een dorps plaatje, met de oude Michaelskerk (anno 1300) als sfeerverhoger.

Uilentoren

Door Leersums achterafstraatjes start je je warming-up. De huizen worden al snel schaarser, het groen weelderiger. Bijna onmerkbaar klim je 30 meter. Op het hoogste punt van de Lombokheuvel komt de Uilentoren op je pad. Deze folly – een architectonisch grapje met alleen een decoratieve functie – kun je beklimmen. De architect leefde kennelijk op kleine voet: de treetjes zijn mini. Op de torenhoeken zie je stenen uilen die ‘m z’n naam bezorgden.

Graftombe van Nellesteyn

Op hoog niveau gaat het verder over een smal paadje. In de verte zie je de Graftombe van Nellesteyn op het topje van de heuvel Donderberg. Het strakke ontwerp, spierwit met okergele accenten, is van architect Jan David Zocher jr., die samen met zijn zoon het Amsterdamse Vondelpark ontwierp. Beklimmen kun je de graftombe niet, maar vanaf de torenvoet zie je hoe uitgestrekt de bossen hier zijn.

Omver geblazen bos

Die bossen betreed je over een steil dalend, nauwelijks zichtbaar paadje. Je zigzagt langs de flank van de Donderberg naar beneden, waar je bosreservaat Breeveen binnenloopt. Verderop zou je het ‘stormpad’ kunnen nemen door het bos dat op 18 juni 2021 compleet omver werd geblazen door een valwind.

Verscholen paadje

Maar dit populaire vlonderpad laat je links liggen ten faveure van een veel rustiger paadje. Even sta ik in dubio: mag ik dit paadje eigenlijk wel nemen? Maar de track van de Wandelmaker – de routemaker van dienst – wijst heel beslist naar een vaag spoor dat schuilgaat achter een omgevallen woudreus. Een verbodsbordje staat er niet.

Over bomen, door struiken

Durf je het aan? Op dit avontuurlijke traject klim je menig boom over en soms moet je een omweggetje zoeken omdat het pad overwoekerd is. Geen mens kom ik hier tegen. Wel even verder… een loslopend hondje? Maar hij sluipt en heeft een volle pluizige staart. Een soort kat? Zichtbaar geschrokken staat hij stil. Hij kijkt me aan en gaat er met sierlijke sprongen vandoor, het dichte struweel in. Een vosje, heel klein. Een jonkie nog?

Veldschuur met… een veld

Na een kleine kilometer stap je over op een breder, heel modderig pad. Vermoeiend om langs de schuine kanten te struinen in een poging je voeten droog te houden. Uitrusten kan bij een bekende pleisterplaats: de veldschuur van Staatsbosbeheer, die soms open is voor koffie. Hier kijk je mooi uit over een ruig veld.

Lekke plas

Ruim twee kilometer wandel je langs de rand van de drie Leersumse Plassen. De niet al te spannende halfverharde weg slingert langs de oevers, waarbij je telkens tussen de bomen uitkijkt over het ondiepe water. De toenmalige eigenaren hebben ooit geprobeerd een groot zwembad te maken van de eerste plas. Daarbij stootten ze de bodem lek: daarom staat deze plas soms droog.

Vogelkijkhut

Even verder krijg je goed zicht op de weidse plassen bij een vogelkijkhut (met een bijzonder modderige toegang). Een aanrader om de vele watervogels te spotten. In lente en zomer zie je hier ook veel libellen over het water scheren. De heikikkers zijn dan vooral hoorbaar. Met een beetje geluk zie je de prachtige blauwe kleur van manlief, waarmee hij de vrouwtjes betovert.

Boetserende ijstijden

De plassen zijn vanaf de 17de eeuw ontstaan door veenwinning. Maar het Leersumse Veld heeft meer te bieden dan water, je vindt hier ook ruige heidevelden en zandverstuivingen. Een gebied dat geboetseerd is door ijstijden. Landijs stuwde in de voorlaatste ijstijd de Heuvelrug op, smeltwater van de laatste ijstijd sleet vervolgens laagten uit, zoals het Leersumse Veld. Zeldzame vogels als klapekster, boomvalk en nachtzwaluw broeden hier.

Mysterieuze sfeer

Een smal paadje meandert pal langs een fraai heideveld. Heide gaat over in velden met hoog gras in warme tinten. De uitzichten zijn hier geweldig. Vandaag zorgt laag zonlicht samen met de optrekkende mist voor een mysterieuze sfeer. Vervagende groene heuvels in de verte, wandelaars die als schimmen lijken op te lossen in de nevel.

Zo oud als Napoleon

Dan sla je af, het dichte Amerongse Bos in, een van de oudste bossen op de Utrechtse Heuvelrug. Hier dateren sommige grove dennen uit 1770, ze zijn dus vrijwel tegelijk geboren met Napoleon Bonaparte (1769). Het bos werd aangelegd als jachtgebied voor de heren van kasteel Amerongen, waar je later langskomt.

Buiten gebaande paden

Dankzij de Wandelmaker ontdekken we vooral de rustige paadjes en lange bomenlanen, weg van de bekende routes. Je klimt en daalt door het bos. Park Landgoed Ginkelduin komt op je pad. Met een volgens de Wandelmaker “heel prettige oase: het Molecaten Park Landgoed Ginkelduin”. Daarover kun je van mening verschillen: ik zie vooral blokkerige bungalows. In de jaren vijftig van de vorige eeuw bood het park onderdak aan Hongaarse vluchtelingen. Ik drink een kop koffie in het restaurant met vriendelijke bediening.

Dak van de Heuvelrug

De route doorkruist nog meer rustige bossen, die van de Kleine Ginkel, de Hoge Ginkel en de Vlakke Berg. Die laatste doet z’n naam geen eer aan, want aan je versnellende adem merk je dat je flink moet stijgen. De kaarsrechte steenslagweg dwars door het bos leidt je naar het dak van de Utrechtse Heuvelrug: de Amerongse Berg. Met een hoogte van 69,2 meter is dit het hoogste punt van de provincie. Mocht je denken dat je hier fenomenale vergezichten wachten, dan kom je bedrogen uit: je staat midden in uitzichtloos bos.

Mas Montagne en tabaksschuren

Die teleurstelling kun je na een afdaling verstouwen bij Mas Montagne, voorheen ‘t Berghuis. Leuke horeca met een geweldig terras. Maar de koffie heb ik al op, dus dit keer loop ik door. De omgeving ondergaat intussen een metamorfose, met velden en weilanden. Je komt langs voormalige tabaksschuren van Plantage Willem III, een oude tabaksplantage. Nu is dit een bijzonder natuurgebied met een van de grootste schraalgraslanden van Europa. Een andere – heel mooie – route van de Wandelmaker voert hier overheen.

Bekijk deze route >>

Kasteel en kerk

Een stukje langs de weg brengt je naar het pittoreske dorpje Amerongen. Bij de kerk plof ik even neer op een bankje in de winterzon, me opwarmend voor de laatste kilometers. Even verder bezoek ik het fraaie kasteel. Het kent een lange geschiedenis van verwoesting en herbouw. Het huidige kasteel stamt uit 1680.

17de eeuwse moestuin

Tot slot gaat de route landgoed Zuylestein op. Ook hier heeft de valwind van 2021 huisgehouden: het complete sterrenbos werd in luttele seconden neergemaaid. Vier jaar later zijn ze nog volop bezig met de aanplant voor een nieuw bos. Je komt langs het landhuis met een 17de eeuwse ommuurde moestuin. Op m’n inspectierondje zie ik dat de tuin eind januari winterklaar is, met zielig verpieterde kruiden en groenten. Lente en zomer bieden vast een vrolijker aanblik. En vanaf 1 maart is ook de landgoedwinkel met café weer open. Een stukje langs de weg brengt je weer bij de kerk van Leersum.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op vrijdag 31 januari 2025. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je gratis downloaden op Routeyou.nl.

Bekijk op Routeyou.nl >>