Psychiatrische inrichting

Vlak na de start bij station Den Dolder kom je langs de voormalige psychiatrische inrichting Willem Arntsz Hoeve uit 1906. De gebouwen in Amsterdamse School-stijl liggen in een idyllische omgeving met bos en heide. De gedachte achter de fraaie locatie was dat de natuur bevorderlijk zou zijn voor de genezing van patiënten. Nog steeds is hier opvang voor psychiatrische patiënten, maar in een aantal gebouwen huizen tegenwoordig kunstenaars.

Over de stuwwal

Je wandelt het Willem Arntszbos in, met brede lanen waar vandaag – half maart – nog wat sneeuw ligt. Even verder klim je een steile wal op. Een stuwwal van zo’n 80.000 jaar oud, ontstaan in de ijstijd, lees ik in de SNP-app waarmee je deze wandeling loopt (zie het kadertje onderaan). Over die stuwwal gaat het een ruime kilometer, en dat is plezierig: het stille, weinig betreden paadje kronkelt door de bossen en je krijgt goed zicht op het landschap rondom.

Een bos met karakter

Omgevallen, bemoste bomen liggen naast en soms over het pad. Verderop heffen dikke beuken hun takken naar de hemel en krijgen de bossen iets sprookjesachtigs. Een laan met stokoude en soms dode beuken voegt nog meer karakter toe aan dit deel van de route.

Koningswegen

Een lange beukenlaan neemt nu het stokje over. Het is een van de Koningswegen die in de 17de eeuw in Nederland zijn aangelegd door Willem III, zo lees ik in de SNP-app. Ze verbonden paleizen en jachtgebieden met elkaar, zoals de paleizen Het Loo, Soestdijk en Noordeinde.

Door een mini-woestijn

Net als ik het gevoel krijg dat ik wel eens wat anders zou willen zien dan bomen, opent het bos zich voor een eindeloos lijkende zandvlakte: de Lange Duinen. Zonder paden maar vertrouwend op de app doorkruis ik deze mini-woestijn.

Laat maar waaien

De oorsprong van deze duinen ligt in de laatste ijstijd toen een dik pakket zand kwam aanwaaien uit het noorden. Nadat het ijs zich terugtrok, ontstonden bossen en heidevelden. Door het plaggen van de heide en overbegrazing verdween de vegetatie en ging het zand stuiven. Tegenwoordig stuift dat zand niet meer vanzelf. Een hersteloperatie onder de naam ‘Laat maar waaien’ is ingezet en een kudde grazende schapen houdt de stuifduinen ‘levend’.

Honden en vliegdennen

Een fraai traject, al kan het hier – weet ik van andere tochten – razend druk zijn met hondenuitlaters. Zelfs op deze woensdag ben ik bepaald niet alleen. Maar mooi is het wel, met op duintopjes van die stokoude vliegdennen die al heel wat zandstormen doorstaan hebben. Van eentje zijn de wortels dusdanig ontbloot dat het lijkt alsof hij over de zandvlakte wandelt.

Korte Duinen

Alweer zo’n fraai paadje over een stuwwal leidt je al snel naar de Korte Duinen, met een zalige herhaling van zetten: eindeloze zandvlaktes, schilderachtige bomen die zijn ondergewaaid met zand, of juist op hun wortels lijken rond te trippelen. En soms een uitgelaten hond.

Monumentaal gebouw

Voorbij De Soesterduinen – een café-restaurant waar ze lekkere appeltaart serveren – kom je langs nog iets bijzonders: het monumentale gebouw van de Utrechtsche Waterleiding Maatschappij uit 1902.

De Stompert: 51.2 meter hoog

Dan sla je af en over een kasseienweg wandel je de bossen rond De Stompert in, met 51.2 meter de hoogste ‘berg’ in de omgeving. Hier vind je eikenstrubben: knoestige, uit één stam gegroeide eikenbomen die zijn ontstaan doordat ze het bos vroeger gebruikten voor hakhout. De kronkelige bomen geven het landschap iets mysterieus.

Mooiste laan van Utrecht

Nog meer variatie biedt landgoed De Paltz. Om dat te bereiken, moet je wel over een hek klimmen dat nieuw lijkt neergezet. Ongeveer een meter hoog. Is te doen. Een collega-wandelaar berichtte mij overigens dat dat hek 50 tot 100 meter naar rechts ophoudt en je gewoon kunt oversteken. Vervolgens wandel je over een kaarsrechte laan met driedubbele rijen beuken. Volgens een bordje de allermooiste laan van de provincie Utrecht, en mooi is-ie zeker. De laan is waaiervormig beklinkerd. Een stratenmaker heeft hiervoor tien jaar op z’n knieën gezeten, elk klinkertje in de juiste vorm bikkend.

Opzij opzij opzij

Het landgoed is ontworpen in 1876, met een afwisseling van beukenlanen, reusachtige douglas-sparren, vijvers, een koetshuis en een herderswoning. In de witgepleisterde villa bestiert zanger en theatermaker Herman van Veen – “Opzij opzij opzij” – z’n Art Center. Verderop wandel je langs een weidse zandafgraving, die nu is teruggegeven aan de natuur.

Zeldzame vogels en atoombunkers

En nog is de koek niet op, want nu wandel je het volgende hoogtepunt binnen: vliegbasis Soesterberg, een voormalig militair vliegveld. De militairen zijn wegbezuinigd, de natuur heeft het stokje overgenomen. Die doet het niet zuinig aan, waardoor een eldorado is ontstaan voor zeldzame vogels en hagedissen. Restanten van het militaire verleden zijn ook te ontdekken, zoals een atoombunker, een schietmuur, shelters voor straaljagers en munitiedepots.

Natuurgebied De Zoom

De laatste kilometers van deze mooie wandeling gaan door natuurgebied De Zoom, met een afwisseling van heide en zanderige bossen. Langs het spoor bereik je al snel station Den Dolder.