Over middeleeuwse zeedijken wandel je door de Eempolder, een echte vogelmagneet vlak boven Baarn. Het uitgestrekte veenweidegebied staat bekend om z’n natte graslanden en z’n verre zichten. En het is er zo stil dat de Koninklijke Marine hier ooit verborgen boodschappen van de Russen afluisterde met radio-ontvangststation ‘Post Echo’. Luister mee naar de stilte.
Hoewel, die stilte komt nog niet goed uit de verf bij de start, de leuke Theetuin Eemnes, gelegen op een ruime steenworp van snelweg A27. Die is de eerste wandelkilometers goed hoor- en zichtbaar. Maar gaandeweg over de modderige graspaden – vandaag door vorst hard bevroren – verruil je snelwegrumoer voor herrie van een plezieriger soort: het gakken van honderden overvliegende ganzen.
‘Stiltegebied’ beweert een bordje dat ik al snel passeer, maar dat woord moet je dus niet al te letterlijk nemen. Aangenaam wandelen is het wel op de grasdijk. Een middeleeuwse zeedijk is het, die het land moest beschermen tegen de vele overstromingen van de Zuiderzee.
Ook de dijken temden de onstuimige zee niet: langs je pad zie je tal van meertjes. Oude kolkgaten of ‘waaien’, ontstaan door de vele dijkdoorbraken langs de vroegere kustlijn. Voor de vogels zijn dit welkome pleisterplaatsen, waar ze kunnen rusten en foerageren. Knobbelzwanen en meerkoetjes lopen te ijsberen op het bevroren water. Sierlijke grote zilverreigers schrijden hoogpotig door het riet, alsof ze van koninklijke komaf zijn.
Je wandelt door de laaggelegen polder, waar in de Saliën-ijstijd een ijstong lag die het zand van het Gooi en de Utrechtse Heuvelrug opduwde. Toen het ijs was gesmolten, bleef een laagte over waardoor riviertje De Eem z’n weg vond naar de Zuiderzee. In het uitgestrekte moerasgebied dat ontstond, lagen her en der kleine eilandjes waarop mensen woonden.
Vanaf het jaar 1250 is het gebied stapsgewijs bedijkt en ontgonnen in lange stroken. Dit heeft in Eemland een strak kavelpatroon opgeleverd dat vanuit vogelperspectief nog steeds herkenbaar is: het slagenlandschap. De vette kleigrond is zeer vruchtbaar. Gelukkig helpen de boeren de natuur een handje door het grasland nat te houden. En maaien doen ze pas als de vogelkuikens kunnen vliegen. Het kruidenrijke grasland is smullen voor de ganzen.
Even van de route af ga ik kijken bij de vogelhut, verscholen tussen hoog riet langs het randmeer, dat in de winter is afgeladen met watervogels. Twee vogelaars met buitenproportionele telelenzen manen me met een wijsvinger op de lippen tot stilte. Waarna ze zelf hun camera’s driftig laten ratelen. “Een roodhalsgans, heel dichtbij”, fluistert een van de mannen over z’n schouder. “Die zie je hier vrijwel nooit.”
Een prachtige gans met gedrongen postuur en een sierlijke tekening in z’n verenkleed. Rode hals – vandaar z’n naam. Een dwaalgast is het, die zich verschuilt tussen de duizenden andere ganzen. En een graantje meepikt van de voedselrijke plas-dras-weides. Ideaal landschap is het ook voor vele weidevogels: hier broeden kievit, grutto, scholekster en tureluur. Op het randmeer is zelfs de zeearend gespot. Vergeet je verrekijker niet.
De vogelaars laat ik hun ding doen met hun roodhalsgans. Terwijl twee forse hazen achter elkaar aan hollen door het veld, sta ik na een overstapje op de zomerdijk. Deze zeedijk uit de dertiende eeuw was onderdeel van een oude handelsroute tussen Eembrugge en Huizen. Een kronkelende, schilderachtige dijk is het, met overwoekerde klinkers. Niet voor niets is het een rijksmonument.
Aan het eind leidt een prachtige essenlaan je naar een idyllische plek rond Gemaal Eemnes, een rijksmonument uit 1880. Een stil jachthaventje, een oude sluis en een bankje dat uitnodigt tot een lunchpauze. Een vogelaar komt een praatje maken en vertelt over de steenuil die in een van de essen huist. “Vorige week zag ik hem nog, terwijl hij heerlijk zat te zonnen op een tak.”
De Oppad-wandeling biedt hier een verlenging naar een tweede jachthaven in het zuiden, waar café-restaurant By Ingo te vinden is. Het ‘heen-en-weertje’ van ruim vier kilometer gaat over alweer een zomerdijk, waarbij je vlak langs riviertje De Eem komt. Een fraai traject en het is leuk om naar de bootjes te kijken, maar By Ingo is gesloten, al beweert hun website en Google Maps van niet.
Weer terug bij het gemaal pak je een hobbelig klinkerpaadje tussen rijen knotwilgen. Die boerenland-idylle gaat helaas over in een asfaltweg. Een rustig en smal weggetje weliswaar, maar het asfalt raak je voorlopig niet meer kwijt. Veel van de laatste zeven kilometers gaan over steen.
Genoeg te zien valt er gelukkig wel. Zoals het mooie kerkje van Eemnes. En de beklinkerde Wakkerendijk uit 1340, met z’n kilometerslange rijen eiken en z’n historische boerderijen die als een lint De Eempolder versieren. Je volgt de dijk een paar kilometer.
Langs die dijk – je loopt over een fietspad – vind je ook iets bijzonders: een grote cirkel van twaalf zendmasten van radio-station De Echo van de Koninklijke Marine. Omdat De Eempolder een stiltegebied is met weinig verstoring en straling, is het een goede plek voor een luisterpost. In de Koude Oorlog probeerden ze hier geheime boodschappen van de Russen op te pikken. In zo’n vogelrijk gebied is er natuurlijk altijd wel een plekje voor de luistervink.
Op Natuurhuisje.nl vind je unieke vakantiehuisjes midden in de natuur. In een natuurhuisje kun je je heerlijk terugtrekken van het drukke, dagelijkse bestaan. Je komt helemaal tot rust.
Lekker eropuit in eigen land. Een minivakantie wandelen of fietsen vanuit een superlekker natuurhuisje. Ik selecteerde de zes allermooiste!