Langs het IJ

Vanaf Amsterdam CS wandel je over de fraaie promenade langs het IJ. Amsterdammers klagen graag en veel over hun eigen stad, maar hier wordt Mokum maand na maand mooier. Over het IJ werp je een blik naar Amsterdam-Noord, waar je later op de route uitgebreid mee kennismaakt.

Hanneke’s Boom

Op de De Ruijterkade vind je fraaie panden die vroeger in dienst stonden van scheepvaart en handel. Vijf rijksmonumenten tel je voor je een trappetje op- en weer afgaat, waarna je aanhaakt op Hanneke’s Boom, populaire pleisterplaats van hip en jong Amsterdam. De naam is volgens routemaker Gerard Goudriaan ontleend aan een sinds 1662 op palen geplaatst wachthuisje in het IJ zodat je niet zomaar Amsterdam kon binnenvaren.

Mediamatic

De creatieve sector is hier neergestreken in een onoverzichtelijke wirwar van gebouwtjes aan het water op de voormalige werf van de gemeentelijke Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer. De culturele instelling Mediamatic is hier gevestigd in een grote houten loods waar ze vroeger sluisdeuren repareerden. In glazen kasjes langs het water zie je regelmatig grappige expo’s.

Scheepvaartmuseum en Homeland

Een boogbrug neemt je mee naar het Marineterrein. Een groot deel is door Defensie afgestoten en de oude kazernes zijn overgenomen door horeca en bedrijven. Je wandelt langs een voormalige logistieke school waar ze ooit hofmeesters, botteliers en koks opleidden. Verderop krijg je zicht op het Scheepvaartmuseum uit 1656 dat is ontworpen als scheepsmagazijn. Daartegenover zie je een vroeger officiersverblijf dat is omgetoverd tot hotel-restaurant Homeland (lekkere appeltaart!).

Scheepswerven van de VOC

Vol van indrukken trek je door een rustig buurtje achter de Oosterkerk, die al lang geen kerk meer is maar in gebruik is voor culturele activiteiten. Dan wandel je Oostenburg binnen, een eiland waar in de 17de eeuw de VOC de scepter zwaaide, met scheepswerven, pakhuizen en magazijnen. In de 19de eeuw kwam er nieuwe industriële activiteit op gang, met fabrieken voor stoommachines.

Experimentele kunst in fabriekshallen

Nu stampen ze hier een compleet nieuwe woonwijk uit de grond, waarbij ze gelukkig veel industrieel erfgoed niet slopen maar meenemen in de vaart der volkeren. Zoals de Van Gendt Hallen: vijf monumentale fabriekshallen die aan de sloophamer ontsnapten. Onder de imposante glazen daken bruist het straks van de cultuur, sport en horeca, met onder meer ‘experimentele kunstinstallaties’ van het Drift Museum.

Nederland verandert

“Nederland verandert. Op veel vlakken,” schrijft routemaker Gerard Goudriaan in zijn lezenswaardige routebeschrijving. “Een onmiskenbare trend is dat de industriële maaksamenleving langzaam maar zeker overgaat naar een creatieve communicatieve cultuur. Hier vinden internet, atelierruimtes, recreatie, ontmoetingsfaciliteiten en modieus wonen een nieuwe plaats in afgedankte loodsen, kantoren, fabrieken en pakhuizen.”

Emigreren naar Amerika

Goed voorbeeld van dit soort stedelijke veranderingen vind je in het Oostelijk Havengebied, waar je langs gebouwen van de Koninklijke Hollandsche Lloyd komt, een rederij die vroeger Zuid-Amerika als bestemming had. Zo was het Loyd-hotel uit 1918 destijds opvangcentrum voor Oost-Europese emigranten die hier in de haven inkwartierden voor een bootreis over de oceaan die wel een maand duurde.

KNSM-eiland: wonen in een loods

Een lange brug brengt je op het KNSM-eiland, met (spraakmakende) nieuwbouw maar ook tal van monumentale gebouwen die een functie hadden in het roemruchte verleden van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij die hier gevestigd was. In kantoren en loodsen uit de oude tijd kun je tegenwoordig wonen. Het voormalige kantinegebouw van de KNSM uit 1960 – een fraai gebouwtje op pootjes – herbergt atelierwoningen.

Onbegrensde mogelijkheden

Teruglopend over het KNSM-eiland passeer je scheepsloodsen die zijn omgetoverd tot een bedrijfsverzamelgebouw voor kunstenaars. Leuk is een bezoekje aan de Kompaszaal, de voormalige wachtkamer voor de passagiers van schepen die van hieruit op Amerika koersten. De zaal is nog grotendeels in oorspronkelijke staat. En je ervaart nog iets van de knoop in hun maag die emigranten destijds moeten hebben gevoeld, wachtend op het definitieve vertrek naar landen met onbegrensde mogelijkheden.

Door nieuw/oud Noord

Nu ga je zelf een oversteek maken, al is het maar een relaxt vaartochtje per pont naar Amsterdam-Noord. Die zet je af op een kade waar je een nieuwe wereld in een oud jasje betreedt. Langs een voormalige scheepsloods waar ateliers zetelen, onder andere van de bekende stadslandschapsschilder Sigrid van Essel. Door de Vogelbuurt, waar ze aantonen dat je in noodwoningen ook prima permanent kunt wonen. En langs een voormalig badhuis in de vorm van een stolpboerderijtje, nu museum.

Hotel de Goudfazant

Over straten waarvan de namen wijzen op een industrieel verleden – Hamerkanaal, Beitelkade – wandel je langs een oude gasfabriek en bedrijfsverzamelgebouw Broeinest. Nog meer creatief gebruis vind je aan de Aambeeldstraat, waar in voormalige loodsen het bekende Hotel de Goudfazant en bioscoop FC Hyena zijn getrokken. Dan zoek je het ruime sop op, langs het klotsende IJ.

Schommelen boven de afgrond

Onder begeleiding van krijsende meeuwen bereik je de Tolhuistuin, waar culturele activiteiten een onderdak hebben gevonden. Hoge gebouwen werpen hier lange schaduwen. Zoals de ADAM-toren: vroeger het Shell-hoofdkantoor, nu een waar uitgaanspaleis. Bovenin kun je restaureren met uitzicht over heel Amsterdam. En op het dak kun je met gevaar voor eigen leven schommelen buiten de grenzen van de 80 meter hoge toren. Tip voor als je even uit je comfort-zone wilt knallen.

Bioscoop Eye

Met beide benen op de grond wandel je langs de prachtig vormgegeven bioscoop en filmmuseum Eye voor je weer een flink stuk langs het IJ kunt paraderen. In de verte zie je al het eindpunt, de monumentale loodsen en hallen van de NDSM-werf.

Art City

Daarvoor kom je nog langs tal van bezienswaardige plekken. Zoals vintagemeubelwinkels 'Neef Louis' en 'Van Dijk & Ko', en een voormalige scheepsbouwloods waar ze vroeger stalen platen op maat sneden voor scheepsrompen. Nu is de loods hernoemd tot Art City en wemelt het hier van de ateliers en creatieve bedrijfjes. Je kunt de loods bezoeken. Met laagstaande zon kun je mooie plaatjes schieten – hieronder een foto die ik een paar jaar geleden maakte.

Heerlijk vaartochtje

Langs een voormalige timmerwerkplaats en de IJ-kantine, vroeger kantine voor de NDSM-arbeiders, nu een restaurant, bereik je de veerpont. Een heerlijk vaartochtje van een kwartier brengt je terug naar Amsterdam CS.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op vrijdag 15 maart 2024. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je (met een abonnement of tegen betaling) downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>