Over tramwandelingen

Tramwandelingen heb ik bedacht… in de tram. Het idee: met de tram ga je vanaf de beginhalte naar het eindpunt van die lijn. Vervolgens wandel je via een leuke, kronkelende route terug naar de start. Alsof je een rivier terug volgt naar de bubbelende bron. Een lekker dagje weg met tram en benenwagen, makkelijker kan niet. Er zijn er nog maar twee: de tramwandeling die je nu bekijkt plus ‘Tramwandeling lijn 1: van De Aker naar Artis’. Wellicht volgen er meer.

Tramwandeling lijn 1 >>

Tring tring

Tram 26 brengt je in ruim een kwartier tot achter in de wijk IJburg. Een niet al te spannende route weliswaar, maar het is comfortabel om het landschap van achter een tramraam aan je voorbij te zien glijden. Vooral vandaag, want het miezert. De tram glijdt langs het Muziekgebouw aan het IJ en de hoogbouw van de oostelijke eilanden. En kruipt vervolgens het water over via de Enneüs Heermabrug. Sneller dan je denkt ben je op de eilanden van IJburg. De haltenamen zijn spannender dan wat achter de raampjes te zien is: Rietlandpark, Steigereiland, Zuiderzeeweg.

Vergezichten naar Durgerdam???

Langs een liniaal tram je over de lange IJburglaan naar het eindpunt, op Haveneiland-Oost. Vandaag zitten er nog maar een paar mensen in lijn 26: niemand heeft hier kennelijk iets te zoeken op vrijdagochtend 10 uur. Behaaglijk en warm was het ritje, maar nu moet ik toch echt kou en motregen trotseren voor deel 2 van deze tramwandeling: terug wandelen naar de bron op Amsterdam CS. Diep in de winterjas wandelt jullie reporter naar het brede water van de IJburgbaai dat verderop overgaat in het Buiten-IJ. Kijk je hier op heldere dagen helemaal naar de schilderachtige dijkhuisjes van Durgerdam, vandaag zit de lucht potdicht.

Wurg IJburg

De Durgerdammers zelf zullen blij zijn op een dag als vandaag: dan zien ze IJburg tenminste niet. Want ze waren helemáál niet blij met de komst van eilanden vol hoogbouw. Dat zou hun vrije zicht voorgoed bederven. Met protesten (‘Wurg IJburg’) en zelfs een referendum (in 1997) probeerden ze de bouw te voorkomen. Tevergeefs. Waar vroeger het IJmeer klotste, is een complete archipel van zeven kunstmatige eilanden aangeplempt. En uit de opgespoten grond verrezen woningen voor inmiddels 24.000 Amsterdammers.

Space To Take Place

Het uitzicht mag vandaag prut zijn, hier aan de Bert Haanstrakade is er toch genoeg te ontdekken. Een zeilscheepje in de mist, vele watervogels op het spiegelgladde water, winterbloeiers tussen de basaltblokken. En aan het eind van de kade kom je langs de 100 meter lange, knalrode bank ‘Space To Take Place’. Geen kunstwerk, maar een relatiegeschenk van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Cum grege non gradior

Langs een haventje met oude schepen wandel je naar het Steigereiland, waar je eerder met de tram overheen reed. En dan merk je dat wandelen toch een stuk leuker is dan trammen: je ziet en beleeft veel meer. Je dompelt je als het ware onder in het landschap dat je doorkruist. Hier kijk je je ogen uit, wandelend langs spectaculaire nieuwbouw, zoals het Sluishuis, en bijzondere watervilla’s die zijn gebouwd op palen in het water. ‘Cum grege non gradior’ staat er op eentje, Latijn voor: ik ga niet met de massa mee.

Brasserie Vrijburcht

Massa’s heb je hier niet, het is juist ontzettend rustig onderweg. Hoewel je nu wel de drukkere IJburglaan moet oversteken, waarbij je rechts de Enneüs Heermabrug ziet, de brug waarover je IJburg eerder bent binnen getramd. Even later passeer je brasserie Vrijburcht, de cheesecake is een aanrader.

Brug van de Titaantjes

De Diemerzeedijk voert je langs volkstuintjes en dijkhuizen. Dan staat het volgende hoogtepunt op het program: de Nescio-brug, met 780 meter de langste fiets- en voetgangersbrug van Nederland. Genoemd naar de schrijver Nescio omdat hij graag met z’n vrienden – Titaantjes! – over de Diemerzeedijk wandelde. In de volksmond heet hij ook wel ‘De Palingbrug’, omdat hij over het kaarsrechte Amsterdam-Rijnkanaal kronkelt.

Equinix AM3/AM4

Een dijk met vervallen houten huisjes volgt. Ondertussen heb je zicht op een raamloze witte kolos: Data Center Equinix AM3/AM4 – waar al je lollige appjes liggen opgeslagen. Een taaier stuk gaat over een druk fietspad – pas op voor langs scheurende fatbikes – richting de Rembrandttoren.

Paalmeeuwen

Het decor verandert opnieuw als je het Flevopark binnenwandelt. Het park is een initiatief van de bekende bioloog Jac. P. Thijsse, die ook zorgde voor behoud van het Naardermeer. Je wandelt hier langs het water van het Nieuwe Diep, met meeuwen die paaldansen. Een modderig dijkje brengt je bij een bijzonder café: Distilleerderij & Proeflokaal ‘t Nieuwe Diep, gevestigd in een oud gemaal uit 1880.

Fort Knox

Het park loop je uit en langs het Amsterdam-Rijnkanaal dompel je je onder in de rafelranden van de stad. Een merkwaardig rommelpotje van waterwegen, uitvalswegen en de A10. Het voelt avontuurlijk, met verlaten bedrijventerreinen, onduidelijke loodsen, paarden in een afgegraasd weiland. Een bouwvallige keet luistert naar de naam Fort Knox, waar je niet graag je goud zou opslaan.

Door de Oranjesluizen

De stille Oranjesluizen liggen op je te wachten. En wachten is wat ik ook doe: de sluisdeuren staan open, grote schepen varen binnen en worden ‘geschut’. Haast moet je niet hebben. Maar na een halfuurtje laveer ik door het smalle – oranje geverfde – hekwerk van het sluizencomplex. Het bestaat uit drie sluizen voor kleine beroepsvaart en pleziervaart, een grote sluis voor de binnenvaart, en twee ‘vispassages’. Jaarlijks passeren hier zo’n 120.000 schepen.

Schellingwouderkerkje

Een klinkerweg met hoge bomen en villa’s leidt je naar het dorpje Schellingwoude, onderdeel van stadsdeel Amsterdam-Noord. Als je hier even naar rechts gaat over de Schellingwouderdijk (mijn gps-track doet dat ook) dan kom je al na een paar honderd meter bij het pittoreske witte kerkje uit de 17de eeuw, een favoriete trouwlocatie. Het kerkje is ook gebruikt voor opnames van de soapserie Goede tijden, slechte tijden.

Dorps gevoel

Je keert om en loopt de Schellingwouderdijk af. Over klinkers wandel je langs de haven aan je linkerhand en fraaie dijkhuizen rechts van je. Een dorps gevoel overvalt je en dat wordt nóg sterker als je even later de Nieuwendammerdijk op loopt. Dit is de mooiste straat van Amsterdam-Noord met authentieke, vaak houten huizen, sommige vervallen, andere mooi gerenoveerd.

Tussen weilanden en IJ

In de late middeleeuwen was deze dijk een nederzetting: Nieuwendam. Voordat de hoofdstad de noordoever van het IJ in gebruik nam voor scheepsbouw en industrie, lag Nieuwendam ingeklemd tussen weilanden en het brede IJ. Het leven stond in het teken van handel, scheepsbouw en doorvoer van zuivel uit het achterland. Hier heerst nog steeds een dorpse sfeer.

Kapiteinshemel

Bijna twee kilometer wandel je over deze dijk. Af en toe wordt de rij dijkhuisjes onderbroken. Door een haventje, door een kerk en door bruine kroeg Het Sluisje, inderdaad gelegen aan een sluisje. Vlak bij dat café vind je de ‘Kapiteinshemel’: een rijtje huizen die in de 17e eeuw werden gebouwd door rijke kapiteins.

Langs het IJ

Na de Nieuwendammerdijk zijn de highlights van deze tramwandeling achter de rug. Je meandert door voormalig havengebied, waar je je verbaast over de vele creatieve en andere bedrijfjes die hier zijn neergestreken. Een oeverpad langs het brede IJ biedt zicht op het Centraal Station in de verte, de oerbron van deze tramwandeling. De pont over het IJ bereik je via het Willem I-sluisje, een mini-uitvoering van de Oranjesluizen. Aan gene zijde kun je aan de brede kade nog even genieten van het weidse uitzicht over het IJ.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op vrijdag 13 december 2024. Ga je deze wandeling doen, dan raad ik aan onderstaande gps-track mee te nemen op je smartphone. Je kunt daarvoor een app gebruiken, zoals Topo GPS. Je kunt ook met mijn routebeschrijving lopen, dan zou je eruit moeten komen. En anders schiet Google Maps altijd te hulp.

Mijn GPS-track >>

Routebeschrijving (pdf) >>