Over tramwandelingen

Tramwandelingen heb ik bedacht… in de tram. Het idee: vanaf het beginpunt van een tramlijn laat je je – heel relaxed – vervoeren naar de eindhalte. Dan kom je in actie: via een leuke, kronkelende route wandel je terug naar de start. Alsof je een rivier terug volgt naar de bubbelende bron. Een lekker dagje weg met tram en benenwagen, makkelijker kan niet. Er zijn er nog maar twee: de tramwandeling die je nu bekijkt plus ‘Tramwandeling lijn 26: van IJburg naar Amsterdam CS’. Wellicht volgen er meer.

Tramwandeling lijn 26 >>

Tring tring

Vanaf de beginhalte aan de Plantage Parklaan, vlak bij dierentuin Artis, vertrekt tram 1 liefst zes keer per uur. Tot de tweede halte heb ik de tram volledig voor mezelf. Buiten is het bar koud en voor de zoveelste dag op rij mistig, binnen laat de verwarming m’n kuiten gloeien. Heel comfortabel: allerlei highlights glijden voorbij zonder enig calorieverbruik mijnerzijds. Artis natuurlijk, tal van grachtjes, de brede Amstel. Op het Frederiksplein passeert de volledig vernieuwde Nederlandsche Bank waar het publiek in de voormalige goudkluizen kan grasduinen.

Rijksmuseum en Paradiso

Als een speedboot maakt de tram extra vaart in de ruime bochten van de Weteringsschans. De wielen krijsen in de rails. Het Rijksmuseum en Paradiso lonken aan bakboord. Op het Leidseplein raakt de tram hutjemutje vol. Om op de ellenlange Overtoom bij elke halte wat menselijke lading overboord te zetten.

Matterhorn in de polder

De tuinsteden Slotervaart en Osdorp kunnen niet bekoren, hoewel de fraaie Sloterplas tussen de huizenblokken door glinstert. De tram raakt bij elke halte leger. Bij het eindpunt, aan het uiterste randje van Amsterdam West, stap ik uit de volkomen verlaten tram een desolate wereld binnen. De eindhalte heet Matterhorn. De verwijzing naar de 4478 meter hoge Zwitsers-Italiaanse berg is lachwekkend: veel platter dan hier in de polder wordt de wereld niet.

Tussen sloot en grasdijk

De eerste wandelkilometer is leuk. De route scheert langs het randje van De Aker, een compacte wijk die in de jaren negentig van de vorige eeuw is gebouwd. Het zanderige paadje voert tussen een rietgekraagde sloot en de grasdijk langs de ringvaart. Nu in de winter is het hier doodstil, maar zomers hoor je in deze voormalige polder het gekwaak van kikkers en het drukke gekwetter van rietgors en kleine karekiet. Rugstreeppadden en ringslangen wonen ook aan de dijk. Sneller dan me lief is wandel ik de woonwijk binnen. Een doodgewone nieuwbouwbuurt, met ook hier weer alpiene kapsones.

Tuinsteden

Je steekt ‘De Alpen’ over (een saaie weg) en even verder wandel je een van de Amsterdamse tuinsteden binnen: Osdorp. Nee, mooi is het allemaal niet. Maar ook dit is Amsterdam. Niet elke wijk is hip & happening. Gentrificatie mag buurten als De Pijp en Bos & Lommer (‘BoLo’) blijvend hebben opgestuwd in de vaart der volkeren, met torenhoge huizenprijzen als gevolg, hier vind je nog sociale woningbouw in aloude woonblokken uit de jaren vijftig van de vorige eeuw. En dat heeft ook wel weer wat.

Sfeervolle Sloterplas

Het moet alleen niet al te lang duren. Gelukkig komt nu iets moois op je pad: de Sloterplas. Hopelijk wandel je op een heldere dag en kijk je vanaf de grassige oevers uit over het weidse water. Ik heb minder geluk, want het mist nog altijd. Toch biedt de plas sfeervolle beelden, met veel watervogels. Een aalscholver wappert z’n vleugels droog op een overhangende tak. Smalle paadjes leiden langs lommerrijke oevers.

Tegen de woningnood

De Sloterplas werd gegraven in het kader van het ‘Algemene Uitbreidingsplan’, een ongekend grote stadsuitbreiding uit 1935 waarmee Amsterdam de woningnood – toen ook al – wilde aanpakken. Voor de geplande tuinsteden Slotermeer, Geuzenveld, Slotervaart en Osdorp was veel zand nodig dat ze hier wonnen tussen 1948 en 1956. Die zandwinning leverde deze prachtige, enorm diepe plas op. De maximale diepte bedraagt liefst 37 meter.

Het monster van de Sloterplas

Die duistere diepte leidde in de jaren zeventig van de vorige eeuw tot verhalen over ‘Het monster van de Sloterplas’, waarover een boek en een lied zijn geschreven. Ondanks onderzoek is het monster nooit aangetroffen.

Het Ruige Riet

Je verlaat voor even de Sloterplas, steekt de weg over en belandt op natuureiland het Ruige Riet. Ruig is het hier zeker, met smalle paadjes langs oer-Hollands laagveen moeraslandschap en een Limburgse mergelheuvel. Namaak, dat wel, maar leuk is het toch. Hier koesteren ze met uitsterven bedreigde plantensoorten. In ‘de Natuurkamer’ kun je opwarmen met een kop koffie of thee.

Schip van Slebos

Een wiebelige vlonder en een jachthaventje brengen je weer terug naar de Sloterplas. Pal langs de oevers vind je het ‘Schip van Slebos’, een opvallend strak paviljoen, ontworpen door architect Slebos. Hij ontwierp ook het met zwart-witte cirkelvormige tegels bedekte ‘stippenterras’ direct voor het paviljoen. Daarop plaatste hij drie monumentale lantaarnpalen met elk drie lichtarmaturen, zeer in trek bij de meeuwen. Je handen jeuken om het stippenterras eens grondig te gaan schrobben.

Modderige paadjes

Nu neemt de beboste noordoever het stokje over. Na een kaarsrechte promenade volg je de contouren van de plas over soms modderige paadjes. De uitzichten blijven betoveren, maar een kilometer verder is het uit met de pret. Je steekt af door tuinstad Slotervaart, waarbij je een ruime kilometer de drukke Postjesweg volgt, snelweg A10 onderdoor. Gelukkig lonkt in de verte stadsgroen: het Rembrandtpark.

Kunekune en puppies

Dit park ontstond rond 1973 op de tuinbouwgrond van de Sloterpolder. Een bescheiden stadspark is het, waarbij je nooit het zicht op de omringende bebouwing verliest. Toch pak je hier leuke paadjes en kom je langs een kinderboerderij met supergrappige kunekune varkentjes die heel nieuwsgierig zijn. Althans, ze komen kijken of je iets te eten hebt meegenomen. Een boterham armer ga ik de Postjesweg onderdoor. Aan beide zijden van het viaduct staren enorme puppies de parkbezoekers na – het kunstwerk is van Marjolijn Mandersloot. In het park kom je ook langs een rij indrukwekkende Kaukasische vleugelnoten.

Romantisch Vondelpark

Je loopt onder het aquaduct door waar je eerder in je comfortabele tramstoeltje overheen schoot. Achterafstraatjes leiden naar de volgende groene oase: het beroemde Vondelpark. Hier kun je genieten van kronkelige lanen, grillig gevormde vijvers en bosschages. Allemaal kenmerken van de romantische landschapsstijl die rond de aanleg in 1867 in zwang was. Dankzij die stijl moest de bezoeker zich midden in de natuur wanen.

Lawaaipapegaaien

Dat laatste gaat heden ten dage lastig, want het park is razend populair bij Amsterdammers. En bij halsbandparkieten, echte lawaaipapegaaien. Dus druk is het hier wel, maar daar staat veel moois tegenover: fraaie vijvers met overhangende bomen, romantische bruggetjes, een weiland met knotwilgen. Parkhoreca vind je hier ook: het Blauwe Theehuis en het Groot Melkhuis.

Blauwe Jan en Peter R.

Je loopt het park uit en op het drukke Leidseplein kom je langs 40 bronzen hagedissen – ‘Blauwe Jan’ heet dit kunstwerk – plus het monument voor misdaadverslaggever Peter R. de Vries, die hier om de hoek werd doodgeschoten. Vlak bij kruis je tram 1 opnieuw. Weersta de verleiding om hem te pakken, want nu breken de mooiste kilometers aan, dwars door grachtengordel en Wallen.

Nauwe steegjes, stille grachtjes

Eerst wandel je over de Leidsegracht, waarbij je drie hoofdgrachten kruist. Daarna volg je de statige Herengracht plus een serie nauwe steegjes. Sommige zijn zo smal dat je tegenliggers nauwelijks kunt passeren. Je wandelt vervolgens door het rustige deel van het Wallengebied. Hier kun je nog echt genieten van heel stille grachtjes waar alleen Amsterdammers komen.

Zingende goudwanggibbons

Nadat je de drukke Valkenburgerstraat bent overgestoken, kom je bij de beginhalte van tramlijn 1 aan de Plantage Parklaan. Met een beetje geluk word je verwelkomd door het doordringende gezang van de goudwanggibbons in dierentuin Artis, die hier om de hoek ligt. Om diezelfde hoek vind je ook de halte van lijn 14 die je naar Amsterdam CS brengt.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op donderdag 16 en vrijdag 17 januari 2025. Ga je deze wandeling doen, dan raad ik aan onderstaande gps-track mee te nemen op je smartphone. Je kunt daarvoor een app gebruiken. Mijn tip: Topo GPS. Wellicht maak ik nog een routebeschrijving met kaartjes, maar beloven doe ik het niet want nieuwe wandelingen lonken.

Mijn GPS-track >>