Trots van het dorp

Als je je auto bij de Dorpsweide zet (met rondom veel gratis parkeerplekken), zul je je verwonderen over het enorme grasveld, midden in Wijk aan Zee. Deze weide is de trots van dit zeedorp, omdat de dorpelingen hem tot de dag van vandaag open hebben weten te houden, tegen de druk van woningbouwers. De weide is in de 11e eeuw ontstaan, ze lieten er schapen en koeien grazen en hij diende als hooiland. Vandaag grazen er wat paarden.

Uitzicht van het Paasduin

Op het Julianaplein stap je langs de Dorpskerk uit 1420 en de nodige cafés, mocht de koffiebehoefte zich aandienen. Een steile klinkertrap brengt je naar het 32 meter hoge Paasduin. Kijk je terug, dan zie je goed hoe groot de Dorpsweide is. Twee kerkjes piepen uit een rommelpot van oude huisjes en nieuwbouw. Daarachter zee plus een duinenrij die zich ver naar het noorden uitstrekt.

Schoonheid van een staalfabriek

Draai je je om, dan zijn de uitzichten ronduit verbluffend. Je kijkt recht in het gezicht van de zware industrie: Tata Steel. Geen schoonheid, wel een karakterkop. Z’n immense schoorstenen spuwen rook uit in vele tinten grijs, wolken die elk op hun eigen manier uitwaaieren. Het felle zonlicht zorgt voor plaatjes die naar je camera doen grijpen. Wij staan er zeker een kwartier ademloos naar te kijken. En niet alleen omdat de luchtkwaliteit te wensen overlaat.

De prijs van ijzer

Koninklijke Hoogovens verrees hier al in 1918; de fabriek moest voorzien in de groeiende behoefte aan staal. Honderd jaar later is die behoefte niet minder. In de ovens smelten ze ijzererts op hoge temperatuur – 2300 graden – om tot vloeibaar ijzer, waarvan ze stalen platen walsen. Helaas betaalt de omgeving een hoge prijs: de fabriek, inmiddels eigendom van Tata Steel, stoot veel vervuilende stoffen uit. Het Indiase moederbedrijf presenteert zich graag als wereldleider in groen staal, maar de Nederlandse vestiging is nog steeds aanvoerder van de top 3 grootste vervuilers van ons land (de andere twee: Shell en KLM).

Steile paadjes

Over de kam van het hoge duin wandelen we verder en we pakken het ene leuke paadje na het andere. We volgen het spoor van trailrunners, zien we op bordjes. Ieder z’n meug, voor ons is het al pittig genoeg om de steile duinen wandelend te bedwingen. Een meertje ligt op het pad, vandaag stijf bevroren, en een serie kronkelende bomen. Af en toe steken we het hoofd boven de duinenrij, en dan zien we gelijk weer Tata’s overvloedige rookpluimen.

Een zee van staal

Na een afdaling wandelen we het beeldenpark ‘Een zee van staal’ binnen. Tussen helmgras, bramenstruiken en zeldzame plantensoorten verrijzen hier 16 hoge stalen kunstwerken van verschillende Europese kunstenaars. Rokende hoogovens en donkere ertsbergen vormen de spectaculaire omlijsting. Ertussendoor grazen Schotse Hooglanders, alsof het de normaalste zaak van de wereld is.

Wandelgroep

We doorkruisen het dorp opnieuw en gaan nu het Noordhollands Duinreservaat verkennen (met een toegangskaartje via Pwn.nl). Eerst gaat dat over een braaf pad, in een optocht van fietsers, wandelaars, hondenuitlaters en ouders met kinderwagens. Na een hekje verlaten we onze gelegenheidswandelgroep en pakken we een veel stiller paadje door het bos.

Bloemrijk zeedorpenlandschap

Naaldbossen en duinen wisselen elkaar af. Het slingerende pad biedt weidse uitzichten en van een lentetocht weet ik dat het hier vol bloemen kan staan. Volgens de wandelgids (zie het kadertje onderaan) hebben deze duinen een kenmerkende flora die samenhangt met het eeuwenlang gebruik van het duin door de dorpelingen. Zij hadden hier vroeger hun akkertjes waar ze aardappels verbouwden of vee hielden. Kappen van hout en plaggen zorgden voor verstuiving. De vissers boetten hier hun netten en lieten visafval achter. Zo bood dit ‘zeedorpenlandschap’ ideale omstandigheden voor planten als hondskruid, ossentong en blauwe zeedistel.

Ligustervlak met wilde paarden

De route trekt een flinke lus om het Ligustervlak, een uitgestrekte vlakte waar we wilde paarden en runderen zien grazen. Ruige grasvelden, af en toe een meertje, wat moeizaam gegroeide boompjes, in de verte hogere duinen. De mulle zandpaadjes maken het wandelen soms zwaar, maar de uitzichten zijn fraai. En zelfs op deze zonnige zondag is het lekker rustig wandelen.

(On)bedorven horizonten

Keek je op de heenweg van deze lus naar onbedorven horizonten, teruglopend naar het zuiden doemen de donkere paddenstoelwolken van de staalfabriek weer op. Het blijft een fascinerend gezicht. “Juist het contract tussen natuur en zware industrie maakt deze wandeling bijzonder,” schrijft routemaker Rutger Burgers in zijn mooie gids (waaruit ik al 13 tochten heb geplukt). En gelijk heeft hij.

De Rellen

Van de grote lus om het Ligustervlak stappen we over op het naastgelegen kleinere broertje. Dat lusje kun je makkelijk overslaan. Maar zo’n stiekeme doorsteek is af te raden, want nu volgt een nóg mooier deel van deze duinen: De Rellen. Zanderige paadjes leiden door dit duinreservaat vol windkuilen en zanderige duinhellingen. Ooit stroomden hier duinbeekjes – ‘rellen’ – van dorp naar zee. Ze zorgden voor ontwatering van de Dorpsweide.

Uitkijken naar hondskruid

Ook hier hadden dorpelingen vroeger hun akkertjes, je kunt ze nog duidelijk herkennen in het landschap. In de zomer komt hier een hele reeks planten uitbundig tot bloei – klaprozen, ossentong, wilde reseda, slangenkruid. Het gonst hier dan van de bijen, vlinders en kevers. Natuurliefhebbers en fotografen kijken in die periode reikhalzend uit naar het hondskruid, een zeldzaam orchideetje dat het hier traditioneel goed doet, lees ik op de fraaie website Noordhollandseduinen.nl van fotograaf Ronald van Wijk.

Eerwaarde Zusters

Na de duinen komen we langs Heliomare. Het is nu een revalidatiecentrum, maar in 1930 ontstond het als sanatorium voor mensen met tuberculose. De Eerwaarde Zusters van de Congregatie van de heilige Carolus Borromëus te Maastricht zorgden voor de verpleging, terwijl gezonde zeelucht genezing moest bevorderen. Waarbij wij ons afvragen hoe dit zich verhoudt tot de rookspuwende Hoogovens die hier 12 jaar eerder zijn gebouwd.

Lelijk bijten

Een frisse neus halen we nog even aan het strand, waar een bordje aanraadt om afstand te bewaren tot eventuele zeehonden die er weliswaar schattig uitzien maar lelijk schijnen te bijten. We zien ze helaas niet, maar al met al hebben we genoten van deze afwisselende tocht.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling hebben we gedaan op zondag 2 februari 2025. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je (met een abonnement of tegen betaling) downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>