Trage of Stadse Tocht?

Eigenlijk is dit geen Trage Tocht maar een ‘Stadse Tocht’. Hebben de routemakers bedacht, want een Trage Tocht moet minimaal 70 procent over onverharde paden gaan, en deze tocht blijft steken op 50 procent. Maar heel stads is deze tocht nou ook weer niet: je wandelt vooral door het groen. En dan is er nog iets wat je met een korrel zout moet nemen. Hij staat in de gids ‘Wandelen in Groot Amsterdam’. Daarbij de grootstadse grenzen wel erg ruim oprekkend.

Fort Werk IV

De pret mag dat niet drukken: dit is een hele leuke rondwandeling, die snel vanuit Klein Amsterdam te bereiken is. De eerste kilometers vanaf station Bussum-Zuid zijn aardig, maar vandaag erg glad door opgevroren sneeuw. Glijdend en glibberend bereik ik al snel de eerste vesting: Fort Werk IV, een verdedigingswerk uit 1869. Leuk om even naartoe te lopen (buiten de route). Vanaf de vestingwal heb je mooi uitzicht.

Over buskruit en zand

Je wandelt het Brediuskwartier binnen, genoemd naar de directeur van een buskruitfabriek die deze grond in bezit had. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw verrees hier een compleet nieuwe wijk. Met verrassende hoogteverschillen die te maken hebben met de zanderijen die hier vroeger waren: op deze plek werd zand afgegraven voor de woningbouw in Amsterdam en andere drassige delen van Noord-Holland.

Naarden Vesting

De route voert langs vaarten die ooit dienden voor de afvoer van zand. Je ziet fraaie villa’s, sommige in Amsterdamse School-stijl. Leuk, maar net even te lang ga je door straten die niet allemaal even spannend zijn. Na een kilometer of vijf verandert deze tocht drastisch van karakter: je komt bij het poortgebouw van Naarden Vesting.

Gele Loods

‘Een unieke vesting van wereldklasse’, ronkt de folder die ik ophaal bij de Gele Loods, het bezoekerscentrum aan de voet van de stervormige vesting. Leuk om hier even binnen te lopen: de houten loods zelf, een monument uit 1882, diende vroeger als opslagplaats van artillerie. Ze hebben een kleine expositie plus een korte film die je een goed overzicht geven van de vesting die je straks gaat bezoeken. En vandaag fijn: de loods biedt bescherming tegen de ijzige wind.

Een waterlinie van 80 miljard

Naarden Vesting is onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, Nederlands grootste infrastructurele project aller tijden. Groter dan de Deltawerken, zo leer ik van de film. In euro’s van nu zou de aanleg 80 miljard kosten. Verdediging van je land mag natuurlijk wat kosten. De waterlinie – een complex van sluizen, forten en andere werken – beschermde een groot deel van Holland en de stad Utrecht tussen 1870 tot 1945.

Land onder water

Idee was dat als de vijand naderde, je een groot stuk land snel onder water kon zetten. Een kilometers breed gebied zou dan bedekt worden met 30 tot 60 centimeter water: te diep voor infanterie om op te rukken, te ondiep voor vaartuigen. En dan de vijand maar uitlachen, hoog en droog vanaf de vestingwallen.

Werelderfgoedlijst van UNESCO

Was de Hollandse Waterlinie z’n dure geld waard? In al die jaren is hij slechts vier keer ook echt ingezet. Maar hij staat sinds 2021 wel op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, dat is ook wat waard.

Langs de vestinggrachten

De grassige (vandaag besneeuwde) binnenwal klim je op, en nu begint een stervormige wandeling rond de vesting. Op de wal beklim je menig trappetje omhoog en weer omlaag. Vandaag is het oppassen geblazen: de trappetjes zijn glibberig en een ijsbad in de lagergelegen vestinggrachten staat niet op mijn bucketlist. Lommerrijk is de vesting even verder, hoge eiken en beuken verrijzen langs het pad.

Het Arsenaal

Aan het eind kun je even van de route af Het Arsenaal bezichtigen, een voormalige voorraadloods voor wapens, ook wel een ‘tuighuis’ genoemd. Bekend werd het toen interieurontwerper Jan des Bouvrie zaliger hier rond 1993 neerstreek met z’n Design Studio, “waar lifestyle, design & art samenkomen”. De loods is net zo spierwit als de bekende Bouvrie-ontwerpen.

Naardermeer

Dwars door een zompig weiland – heel Trage Tocht-achtig – bereik je het volgende hoogtepunt: het Naardermeer, een groene oase tussen Amsterdam en Hilversum. Zeldzame dieren als otter en purperreiger voelen zich thuis in dit beschermde natuurgebied dankzij dicht moerasbos en drassige weilanden. Over zo’n kleddernatte weide komt een galloway rund enthousiast op me afstormen. Gelukkig zit er een prikkeldraadje tussen.

Uitzichtpunt Muggenbult

Tussen ruig begroeide velden gaan de stappen. Langs de vandaag stijf bevroren sloten tref je in de lente een bloemenweelde. Even verder kun je ervoor kiezen naar uitzichtpunt Muggenbult te lopen. Een heen-en-weertje van een kilometer. Aanbevolen, want je krijgt fenomenale vergezichten over het Naardermeer waar je vele vogelsoorten kunt spotten. Vandaag zie ik alleen een roodborstje dat even komt checken wat er zoal in m’n lunchpakket zit. En verderop staan wat aalscholvers te koukleumen.

Gasterij Stadzigt

Teruglopend komt Gasterij Stadzigt op je pad, waar je aan de koffie kunt. Hiervandaan zendt wekelijks m’n favoriete radioprogramma Vroege Vogels uit. Een bordje leert dat natuurbeschermer Jac. P. Thijsse het Naardermeer heeft gered: het zou eigenlijk een vuilstortplaats worden. Jac. P. richtte in 1905 de Vereniging Natuurmonumenten op die het Naardermeer aankocht als eerste beschermde natuurgebied van Nederland.

Laegieskamp en Gijzenveen

Een brede vaart neemt je mee naar een laatste verdedigingswerk: de Batterijen aan de Karnemelksloot. Klein bier vergeleken met Naarden Vesting. De natuurgebiedjes Laegieskamp en Gijzenveen staan nog op het program – vooral over onverharde paden. Fraai zijn ze en hoe dicht je ook bij de bebouwing van Naarden blijft, hier overvalt je beslist het gevoel dat je in de natuur wandelt.

Fransche Kampheide

Over de Fransche Kampheide, een klein heidegebied dat vandaag geheel onder een sneeuwlaagje schuilt, bereik je nu snel station Bussum-Zuid.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op donderdag 18 januari 2024. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je (met een abonnement of tegen betaling) downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>