House in Ilpendam

Waarom ze zo vroeg in de ochtend house-muziek draaien bij Het Wapen van Ilpendam mag Joost weten. Aan een grote ovale tafel zit een groep oudere 70-plussers het leven door te spreken. Ze groeten met een knikje. Perzische kleedjes op de houten tafeltjes, Amstelbier-vaasjes bij wijze van ballen in de kerstboom. En dus die house-muziek. Maar de koffie smaakt goed. En: ik hoef de mist nog niet in.

Fraai dorpszicht (maar nu even niet)

Die hangt – dicht en hardnekkig – over de polders als ik het dorpje uitloop, via een insectentuin en langs de Purmerringvaart. Normaal gesproken krijg je hier fraai zicht op Ilpendam, weet ik van een andere tocht. Dat ligt er pittoresk bij met z’n dijkhuisjes en Hervormde Kerk uit 1408. Ilpendam zelf is nóg ouder: het is in de 12de eeuw ontstaan toen ze een dam aanlegden in De Ilp, een veenriviertje dat al lang geleden is verdwenen.

Slot Ilpenstein

Uit de mist doemt Slot Ilpenstein op. Althans, als je je fantasie de vrije loop laat. Op de plek waar nu een forse boerderij tussen de fruitbomen en knotwilgen oprijst, stond eeuwenlang een enorm kasteel, met bijbehorende torens en een slotgracht. Een van de kasteelheren was Frans Banning Cocq, die als kapitein van de Amsterdamse schutterij door Rembrandt op de Nachtwacht werd vereeuwigd. Het kasteel werd in 1872 gesloopt.

Kletsnat weiland

De eerste kilometers trekt deze Trage Tocht langs de vaart over een verhard fietspad. Dan helpt een overstapje je een kletsnat weiland in. De komende kilometers gaan je stappen daar dwars doorheen, terwijl je broekspijpen langzaam doorweekt raken. Verre zichten kun je hier normaal gesproken krijgen, maar vandaag maakt de mist de wereld klein en intiem.

Zoef de Haas

Zigzaggend door de weilanden klim ik het ene na het andere overstapje over. Over planken bruggetjes die spekglad bevroren zijn, kruis ik donkere sloten. Geen mens kom ik tegen, wel zoeft verschillend keren een haas langs. Wat kunnen ze toch snel rennen: voor ik met m’n camera heb kunnen mikken, heeft de mist ze alweer opgeslokt. Eén foto is een beetje gelukt.

Van badkuip naar badkuip

De routemakers suggereren in hun wandelgids de naam ‘Badkuiproute’ voor deze wandeltocht. Je wandelt als het ware van polder naar polder. Droogmakerijen zijn het: voormalige binnenzeeën die hier sinds 1622 zijn leeg gemalen. Stuk voor stuk liggen ze flink onder NAP. Eentje, de Noordmeerpolder uit 1865, heeft zelfs de vorm van een badkuip. Bij een dijkdoorbraak zouden de hazen lekker kunnen badderen.

Hoge schoenen: een must

Droogmakerij of niet, nat zijn de weides nog steeds. En zwaar modderig. Op sommige plekken zak je weg tot net onder het randje van je hoge, waterdichte schoenen. Ik heb geluk: vannacht heeft het gevroren en de bodem is grotendeels nog hard.

Duizenden vogels

Hazen komen als razendsnelle grondtroepen op je pad, maar de luchtmacht gaat veel heftiger tekeer. Duizenden grauwe ganzen en hoogstemmige smienten vliegen voor je op. Af en toe zeilt een witte reiger over. En ik zag diverse kieviten en tureluurs, moeten die niet in een warm land overwinteren?

Broek in Waterland

Landweggetjes wisselen af met de weidewildernis en bij helder weer verschijnt nu iets moois aan de horizon: Broek in Waterland. De route scheert langs dit schitterende dorpje, maar je moet het echt even inlopen (mijn gps-track loopt door het dorp, zie het kadertje bovenaan). Het rustige haventje, de fraaie kerk en de houten huizen zijn een lust voor het oog.

Kapiteinshemels

Sommigen zien Broek als het ‘mooiste dorp van Nederland’. De geschiedenis van die schoonheid voert terug naar de Gouden Eeuw. De rijke kapiteins van de Amsterdamse grote vaart lieten destijds in Waterlandse dorpen fraaie houten huizen bouwen. Reden waarom deze dorpen ook bekendstaan als ‘kapiteinshemels’. In Broek staan de huizen verspreid langs vaarten en klinkerstraatjes, omringd door tuinen en theekoepeltjes. De huizen zijn in pasteltinten geschilderd en er heerst een ouderwetse dorpse sfeer.

Kleumen bij de kerk

In de zomer flaneert de dorpsjeugd rond de Hervormde Kerk, nu sta ik hier koukleumend te lunchen – het bankje is te nat en te koud voor de billen. Zo’n ouwetje heeft al heel wat meegemaakt: op het bordje bij de kerkdeur valt te lezen dat hij sinds de bouw in 1573 liefst acht keer is gerepareerd, uitgebreid of herbouwd.

Schapenleed

Na een landweg pakt de route een kaarsrecht asfaltweggetje en vervolgens hop je weer van weiland naar weiland, waarbij menig hekje je lenigheid op de proef stelt. Bij een boer die z’n schapen naar een vers weiland verplaatst, maak ik een praatje. Het blauwtongvirus heeft ook bij hem flink huisgehouden: 15 schapen zijn dit jaar overleden, de resterende 50 grazen op het weiland. Het zoete plaatje met Broek in Waterland op de achtergrond krijgt opeens een wrange bijsmaak.

Door de Natura

Varkensland heet de sponzige polder hier. Volgens de wandelgids is de naam verklaarbaar door het feit dat hij zelfs voor het houden van varkens ongeschikt was. Maar lelijke eendjes groeien soms uit tot een prachtige zwaan: de polder is tegenwoordig Natura 2000-gebied. Hier is vroeger hoogveen als turf afgegraven, wat je nog merkt aan de veenweides die hier doorsneden zijn door talloze sloten.

Van paaltje naar paaltje

Staatsbosbeheer en natuurvriendelijke boeren beheren dit gebied. Via een route die met hoge witte palen is gemarkeerd trek je door de weides: handig houvast bij slecht zicht zoals vandaag. De mist is inmiddels wat opgetrokken en in de verte schemert aan de horizon het derde pittoreske dorpje, tevens eindpunt: Watergang.

Niet in het broedseizoen

Handig om te weten: omdat je door zeer vogelrijke weilanden gaat, kun je deze route niet lopen in het broedseizoen van 15 maart tot 1 juli.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op vrijdag 8 december 2023. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je (met een abonnement of tegen betaling) downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>