Langs de duinrand

Het duurt een tijdje voor je de duinen ingaat. Eerst pakt deze Trage Tocht paadjes langs de duinrand. Waarbij je ter hoogte van het dorpje Bakkum in de lente kunt genieten van ware kleurexplosies: bloembollenvelden strekken zich hier naar de einder. Die zijn vandaag – begin januari – winters kaal.

Prikkelarm landgoed

Over het tracé van een voormalig tramspoorlijntje loop je landgoed Duin en Bosch binnen. Een bijzonder landgoed: hier verrees begin 20ste eeuw het gelijknamige psychiatrisch ziekenhuis Duin en Bosch. Het is een van de 30 ‘krankzinnigengestichten’ die Nederland destijds telde. De meeste lagen midden in de natuur. Zo’n groene, prikkelarme omgeving bevorderde het herstel van geestesziektes, was toen de gedachte.

Rijksmonumenten en moestuin

Je passeert verschillende paviljoens. Op een deel van het terrein worden nu ‘woningen in het groen’ gerealiseerd. Leuk om even een rondje te maken, en de fraaie gebouwen te bewonderen, liefst twintig hebben de status van rijksmonument. Je vindt hier ook biologisch restaurant De Oude Keuken plus een moestuin. Het beeld ‘De Ontmoeting’ van kunstenares Berry Holslag ontlokt een glimlach.

Het Ruiterhuys

Langs het Mannenpaviljoen verlaat je het terrein en de komende kilometer biedt weinig vermeldenswaardig. Na café-restaurant Het Ruiterhuys verandert de wandeling van karakter: je stapt hier een hekje over en gaat de polder in. De koffie bij Het Ruiterhuys smaakt overigens goed. Andere wandelaars raden (op Wandelzoekpagina) de appeltaart aan. Zelf sla ik die over vanwege goede voornemens 😁

Klotsende zee

Die polder oogt zoals alle polders: heel groen en plat als een dubbeltje. Grazende schapen en opvliegende ganzen en kieviten kunnen niet verhullen dat zo’n poldertraject niet al te spannend is. Maar ga even mee terug in de tijd. Rond het begin van onze jaartelling stroomde hier een vertakking van de Rijn, die destijds in open verbinding stond met de zee. Het Oer-IJ noemen ze die zeer brede rivierdelta. Een gebied waar de zee voortdurend naar binnen klotste.

Natuurgebied Zeerijdtsdijkje

Heel oer ogen de modderige weides omgeven door prikkeldraad nou ook weer niet. Maar toch: de slootjes die je ziet, stammen rechtstreeks uit die lang vervlogen tijd, als verre nazaten van de kreken en slenken die destijds in dit overstromingsgebied zijn gevormd. Vanaf 1990 koesteren ze dit gebied en krijgt de natuur voorrang. Natuurgebied Zeerijdtsdijkje heet het sindsdien.

Ondergelopen paden

Na een bijzonder hoog overstapje sta je al snel weer aan de rand van het Noordhollands Duinreservaat, dat je nu echt mag betreden. De vele regen van de afgelopen maanden dreigt vandaag (9 januari 2024) roet in het eten te gooien: het grondwater staat zo hoog dat verschillende paden zijn ondergelopen.

Gelukkig vriest het dat het kraakt, waardoor ik vandaag over het ijs kan lopen. Om uitglijden te voorkomen doe je dit het beste als een pinguïn, las ik ergens: leun wat voorover, zet kleine stapjes, en laat je tenen naar buiten wijzen. Gelukkig was er niemand om mij uit te lachen.

Lage duinen

Mooi is het hier wel. Schelpenpaden en mulle zandpaadjes leiden je door golvende duinen die hier vrij laag zijn. Ook in dit gebied heeft het Oer-IJ in de pot geroerd: de grillige vertakking van de Rijn mondde bij Castricum uit in zee, en nam al stromend hele hopen zand mee.

Exmoor pony's

Als ik een fraai duingebied met grazende Exmoor pony's wil inslaan, wacht een verrassing: beheerder PWN heeft het pad afgesloten: vanwege de hoge waterstanden staan de paden in dit gebied volkomen blank. Via een parallel fietspad kom ik weer op het traject van deze Trage Tocht.

NB: mijn gps-track volgt deze korte omleiding, zie het kadertje bovenaan voor de track.

Stil strand

Een zeer steile klim over een zandduin geeft mooie panorama’s: over strand en zee, en over het weidse duingebied achter je. Via een even steile afdaling laat je je afrollen richting strand. Dat is vandaag (een dinsdag) volledig verlaten. Heel in de verte kruipen wat stipjes langs de vloedlijn.

Commissarisveld en Glopstukken

Veel te snel verlaat je het strand via alweer een steile klim – goed voor je conditie is deze lange tocht zeker. Je wandelt door de open duinen met fraaie veldnamen als Commissarisveld en Glopstukken. Dan leidt het onverharde pad je de dennenbossen in.

Akkertjes en Hooglanders

De dichte bossen wisselen af met open velden. Dit zijn voormalige akkertjes: mislukte pogingen om het gebied te ontginnen. Hier kun je schapen en Schotse Hooglanders zien grazen. Een van die kolossale runderen is verderop de bossen ingedrongen en staat lekker in de weg op het pad.

Bomenlanen

Die bossen worden fraaier en fraaier. Hier is goed te zien dat dit gebied vroeger een landgoed was. Je wandelt over rechte lanen met oude beuken en eiken. De oudste grove dennen van de duinen vind je hier ook, ze dateren uit 1860.

Rembrandt in het bos

Je komt langs het Hof van Kijk-Uit, een voormalig jachtopzienershuis, eind 19e eeuw gebouwd in chaletstijl. In de late Middeleeuwen werd hier namelijk nogal wat gejaagd. En verderop passeer je De Kunstbunker, begin 1940 gebouwd in opdracht van het Amsterdamse Stedelijk Museum. In de bunker verstopten ze wereldberoemde kunstwerken, zoals Rembrandts Nachtwacht.

Papenberg en uitzichttoren

Nu volg je een leuk nieuw paadje naar het station van Castricum. En voor de laatste keer wordt het klimmen geblazen, naar de Papenberg. Op het topje biedt een uitkijktoren fraaie uitzichten rondom: over de zee in de verte, de Hoogovens, Castricum en de omliggende polders. Hier kun je ook goed groepen vogels zien overvliegen. Via een stalen trap met 149 treden bereiken je moeie voeten het station.

Drie tips

• In het broedseizoen (1 maart-1 juli) is natuurgebied Zeerijdtsdijkje niet toegankelijk.
• Voor het Noordhollands Duinreservaat heb je een toegangskaartje nodig. Je komt langs een kaartautomaat of ga naar Pwn.nl/duinkaartkopen om online een kaartje te kopen.
• Als het gebied ten oosten van Vogelwater (helemaal in het noorden van de route) ontoegankelijk is door hoog water, kun je gemakkelijk het parallelpad nemen. Mijn gps-track gaat over dit pad (download hem via het kadertje bovenaan).

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op zaterdag 6 januari 2024. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je (met een abonnement of tegen betaling) downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>