Amsterdam acht keer anders

Deze wandeling is van de hand van Gerard Goudriaan, bekend van z’n wandelgids ‘Amsterdam acht keer anders’, een van de best verkopende gidsen van uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig. En met reden: het zijn geweldige wandelingen die ik bijna allemaal heb gemaakt. Uit die bundel stamt ook een wandeling door de binnenstad langs markante Amsterdammers als Simon Carmiggelt, Spinoza en Heineken.

Theo van Gogh: De Schreeuw

De wandeling van vandaag staat (nog) niet in een gids, maar is te downloaden op Wandelzoekpagina (zie het kadertje bovenaan). Hij gaat niet door het centrum, maar door stadsdelen Oost en Zuid. Startend op de kop van het Oosterpark kom je al snel langs De Schreeuw, een monument ter nagedachtenis aan regisseur, televisiemaker en opiniemaker Theo van Gogh. Op een steenworp afstand werd hij op 2 november 2004 vermoord door Mohammed Bouyeri.

Aardige jongens

Honderd meter verder in het park brengt het beeldje De Titaantjes een eerbetoon aan schrijver Nescio. Beeldhouwer Hans Bayens heeft Hoyer, Bavinck en Koekebakker – drie personages uit Nescio’s roman Titaantjes – uitgebeeld, zittend op een bankje. Een beetje onderuitgezakt lijken de ‘aardige jongens’ de voorbijgangers met lichte spot te observeren en te bespreken.

Goedlachs mannetje

Volg je mijn gps-track (zie het kadertje bovenaan), dan kom je – even van de route af – al snel langs een van de leukste beeldjes die ik ken: Bolgewas van beeldhouwer Paul Koning. Een buste van een goedlachs mannetje dat volgens de begeleidende tekst uit het gras oppiept “als een bloem die een zonnige dag begroet”. Je ziet hem bijna over het hoofd, want hij verschuilt zich tussen de grassprieten. Geen markante Amsterdammer, maar je raakt wel in een goed humeur.

Wie bouwt? Wibaut!

Serieuzer, zelfs een beetje streng, overziet Floor Wibaut ‘zijn’ Wibautstraat. Wat zou hij vinden van een van de lelijkste straten van de hoofdstad? In ieder geval stond Wibaut in zijn tijd bekend als de ‘onderkoning van Amsterdam’, vanwege zijn macht en politieke invloed. Aanvankelijk was hij een succesvol zakenman, maar vanaf 1914 stortte hij zich in de politiek. Als wethouder was hij verantwoordelijk voor de bouw van veel arbeiderswoningen, zoals de Vogelwijk in Noord. Door zijn inspanningen voor de woningbouw werd de leus ‘Wie bouwt? Wibaut!’ bekend.

Onbekende straatjes

Je wandelt voorbij het fraai aan de Amstel gelegen Amstelhotel, waar veel markante sterren logeerden – wat dacht je van koningin Elizabeth, Audrey Hepburn, Steven Spielberg, The Rolling Stones en de Clintons? Maar we komen vandaag niet voor wereldsterren maar voor Amsterdammers. Voor de volgende moeten we even doorlopen, en dat gaat door leuke, onbekende straatjes zoals het Achter Oosteinde waar het uitgestorven is.

Een beetje verliefd

We wandelen de op zondag gesloten Albert Cuyp-markt op, waar we – een beetje verliefd – de hand schudden van volkszanger André Hazes (de vader van...). Had hij nog geleefd, dan zou hij nu (2023) nog maar 72 jaar geweest zijn. Maar hij overleed in 2004, meer dan 300 nummers en 26 albums nalatend. Zijn evergreen Bloed, zweet en tranen draaien ze al jaren bij de thuiswedstrijden van Ajax.

Multitalent Sarphati

Door het park van Samuel Sarphati komen we nu, een geliefd park bij jongeren die met het mooie weer vandaag het gras bevolken. Sarphati was een echt multitalent. Hij was arts, zakenman en veelzijdig plannenmaker voor de Amsterdamse stadsontwikkeling. Hij stond aan de wieg van het (afgebrande) Paleis voor de Volksvlijt en zette zich in voor verbetering van de volkshygiëne, die in zijn tijd belabberd was.

Rustige buurten

Inmiddels worden de buurten steeds interessanter. Puilt de binnenstad op een mooie zondag als vandaag uit van de toeristen, hier in Amsterdam Zuid komen we door veel rustiger straten, die toch heel mooi zijn. Al zitten hier in Zuid de terrassen natuurlijk ook stampvol.

Kroonjuwelen van de Amsterdamse School

Lekker stil zijn ook de straten waar je kroonjuwelen van de Amsterdamse School treft: de twee beroemdste hoekpanden van deze bouwstijl, ontworpen door architect Piet Kramer. Je kunt hem met een gerust hart een markante Amsterdammer noemen: met z’n ontwerp van ruim tweehonderd bruggen en beroemde gebouwen als het Scheepvaarthuis heeft hij z’n stempel op de stad gedrukt.

Bh-verbranding

Het is je misschien niet opgevallen, maar tot nog toe ontmoetten we enkel markante mannen. Eindelijk is het de beurt aan de vrouwen, en dat zijn gelijk bijzondere. De eerste, Wilhelmina Drucker was een van de eerste feministen van Nederland. De feministische beweging Dolle Mina, anno 1970, werd naar haar genoemd. Wat gevierd werd met een publieke bh-verbranding in Amsterdam. Later op de route ontmoet je nog een andere voorvechtster van de vrouwenemancipatie, die haar naam gaf aan de school voor volwassenenonderwijs waar je langskomt: Joke Smit.

Berlage en Wolkenkrabber

Even later wurmt zich weer een man naar de voorgrond, maar het is dan ook niet de minste: Hein Berlage, architect en bedenker van het uitbreidingsplan voor Amsterdam, Plan Zuid. Hij wordt geëerd met een fors beeld op het Victorieplein, van de hand van Hildo Krop, stadsbeeldhouwer van Amsterdam. Let gelijk even op het hoge gebouw erachter. Deze 40 meter hoge torenflat werd in de volksmond van 1931 al snel – zonder ironie – ‘De Wolkenkrabber’ genoemd.

Anne Frank

Bescheidener is het intieme beeldje van Anne Frank, even verderop. Iedereen kent het achterhuis op de Prinsengracht, waar zij ondergedoken zat in de Tweede Wereldoorlog en haar beroemde dagboek schreef. Veel minder bekend is het huis waar ze woonde vóór ze met haar gezin onderdook, aan het Merwedeplein, waar je dit beeldje vindt. Op de achtergrond een vredig tafereel: een spelende peuter en buurtgenoten die op een bankje van de zon genieten. Waardoor de herinnering aan Anne nog extra wrang is.

Verzetsgroep

Heel passend wandel je nu op de Apollolaan langs het monument ‘Verzetsgroep’, ter herdenking aan de 29 verzetsstrijders die hier op 24 oktober 1944 zijn gefusilleerd door de Duitsers. Let ook op de kapitale villa’s op deze prachtige laan, je wandelt hier merkbaar door de rijkere wijken van Amsterdam.

Schieten om te scoren

Na omzwervingen door de Stadionbuurt arriveer je bij het Olympisch Stadion, bij een beeldje van misschien wel de beroemdste Amsterdammer: Johan Cruijff. Hij voegt de daad bij zijn markante woorden: “Je moet schieten, anders kun je niet scoren.” Helaas kan ik er geen close-up van schieten, want er wervelt een wielerwedstrijd rond het stadion: de tweede editie van ‘Around The Olympic Amsterdam’. Geen idee waarom dat in het Engels moet.

Ballenjongen

Johan was hier op 15-jarige leeftijd ballenjongen bij de Europa Cup-finale van Benfica tegen Real Madrid. Vier jaar later speelde hij er zelf de sterren van de hemel, toen Ajax met 5-1 won van FC Liverpool, dat destijds gold als het beste elftal ter wereld.

Een markant einde van een markante wandeling, zeker een aanrader.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan in september 2023. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>