Een hele middag genieten

Deze architectuurwandeling telt slechts 8 kilometer, maar ik ben er toch een hele middag mee zoet geweest. Er valt zoveel te zien en te beleven dat het zonde is om erdoorheen te jakkeren. Vertraag je pas en geniet. Extra lekker is dat er veel leuke horeca op je pad ligt.

Hoop, Liefde en Fortuin

Genieten kan al vanaf de start bij tramhalte De Rietlanden. Vanaf de tram loop je recht aan op Hoop, Liefde en Fortuin. Dat gun ik je allemaal, maar in dit geval gaat het om een enorm bouwcomplex met een opvallende, voorover hellende witte gevel. De naam van dit bijzondere gebouw van architect Rudy Uytenhaak uit 2002 is afgeleid van drie molens die hier vroeger stonden.

Geen star masterplan

De Rietlanden, de wijk waar je nu doorheen loopt, is het centrum van het Oostelijk Havengebied. Aan de ontwikkeling van dit voormalige havengebied uit de 19de eeuw ligt geen star, allesomvattend masterplan ten grondslag. Het is in de loop van de jaren 90 van de vorige eeuw en daarna in brokjes tot stand gekomen. Daardoor was er telkens weer ruimte voor nieuwe opvattingen en voortschrijdend inzicht.

Buurten met een eigen karakter

Dat flexibele bouwen werd nog bevorderd doordat elk wijkje en schiereiland zijn eigen bouwkundig supervisor kreeg. Die mocht z’n creativiteit de ruimte geven, waardoor iedere buurt een uniek karakter kreeg.

Heerlijk gevarieerde wandeling

En dat zie je al wandelend terug. Je komt door wijken met veel laagbouw, wijken waar enorme kolossen het aanzicht domineren, wijken met aaneengesloten hoogbouw. In weer andere buurten was er veel ruimte voor zelfbouw door bewoners. Dat maakt deze wandeling zo heerlijk gevarieerd.

De Walvis

De indrukwekkendste kolossen vind je allemaal terug op deze wandeling. Meest opvallende is het gebouw in de wijk Sporenburg met de grappige bijnaam ‘The Whale’, De Walvis. Die grijze reus heeft inderdaad iets weg van een gigantische grijze walvis, met een merkwaardige knik in z’n rug.

Pacman: cruiseschip of Oostblok-gebouw?

Vrij snel in het begin passeer je een andere kolos: Pacman, van architect Koen van Velsen. Hij wilde z’n enorme woongebouw als een cruiseschip laten opdoemen uit de zee van donkere laagbouw. Een recensent van NRC Handelsblad zag dat anders. Hij noemde het een grimmig gebouw met Oostblok-achtige allure. Ik ben het daar geheel mee eens, maar oordeel vooral zelf.

Dorps grachtje

Vlak na Van Velsens cruiseschip voert de wandeling langs een gemoedelijk, bijna dorps grachtje, met veelkleurige achtergevels van laagbouwwoningen. Hier mochten crea bea bewoners aan de slag met hun eigen ontwerp of dat van hun architect. Het resultaat stemt (mij) vrolijk: de gevels ogen zeer gevarieerd zonder als geheel een zootje ongeregeld te worden.

Huis met een boom

Vervolgens voert de wandeling langs de voorkant van deze zelfbouwpakketten. Mooie pandjes zie je, van beroemde architecten. Een woning met een volkomen dichte houten gevel van architecten Höhne en Rapp staat vlakbij een pandje met geroeste platen van Heren 5 Architecten. Meest opvallende ontwerp is dat van Koen van Velsen, die ook cruiseschip Pacman ontwierp. Hier prijkt middenin het huis een boom die over 3 woonlagen omhooggroeit.

Weids uitzicht over het IJ

Aan het einde van dit bijzondere smalle straatje krijg je ineens een schitterend weids uitzicht over het water: rechts het Amsterdam-Rijnkanaal en links het IJ. Ook dit is het Oostelijk Havengebied. Indrukwekkend.

Kronkelende Pythonbrug

Via de bijzondere Pythonbrug van architect Adriaan Geuze kronkel je mee over het brede water van het Spoorwegbassin. De brug staat bekend als een van de highlights van het Oostelijk Havengebied en een eyecatcher is het zeker.

Zonnige Walvis

Dan komt de al genoemde Walvis in zicht: een kolos van een bouwwerk uit 2000. Dit gebouw van architect Frits van Dongen moest een statement zijn tegenover de zee aan laagbouwwoningen op het schiereiland Sporenburg. De knik in de daklijn was nodig om voldoende zon in de huizen te laten komen.

IJ-toren, Pireaus & Barcelona

En zo rijgt het ene architectonische hoogtepunt zich aan het andere. Te veel om op te noemen. De 19 verdiepingen hoge IJ-toren, het sobere, streng ogende wooncomplex Pireaus, het Barcelona-complex, genoemd naar de stad waarmee de Koninklijke Stoomboot Maatschappij (KNSM) een lijndienst onderhield.

Grachtengordel van het Java-eiland

Dat gaan we het Java-eiland op, een woonwijk met een volstrekt ander uiterlijk. Aaneengesloten hoogbouw langs het ruime sop van de IJ-haven, doorsnede door 4 dwarsgrachten. Die moesten het gebied het karakter van de Amsterdamse grachtengordel geven. Jonge architecten hebben voor deze grachtjes speciale grachtenpanden ontworpen, sommige in wonderlijke vormen. Bijzonder geslaagd.

Muziekgebouw aan ‘t IJ

Via een lange brug met de toepasselijke bijnaam De Hagedis kom je op de Piet Heinkade, waar je nog een handvol mooie gebouwen treft. Meest in het oog springende bouwwerk is natuurlijk het Muziekgebouw aan ‘t IJ met Het Bimhuis dat als een zwarte schoenendoos uit de gevel steekt. Moderne muziek en swingende jazz vind je hier. In de zomer kun je op het heerlijk ruime terras genieten van uitzichten over het IJ.

Rondje van de zaak

Overigens vond ik 8 kilometer een beetje te kort. Daarom heb ik er zelf een rondwandeling van gemaakt, terug naar tramhalte De Rietlanden. Je komt dan langs de Openbare Bibliotheek. Als je met de lift naar de bovenste etage gaat, krijg je schitterende uitzichten over Amsterdam. Andere bezienswaardigheden zijn: Nemo, het botenmuseum, het Scheepvaartmuseum en de hippe Czaar Peterstraat. Benieuwd?