Frans Hals & Teylers

Ook voor wie wandelen wil combineren met cultuur is deze Groene Wissel een aanrader. De Sint Bavo is natuurlijk een bezoek waard, maar de route komt ook pal langs twee mooie musea: het Frans Hals en het Teylers.

Grote Markt

Vanaf het schitterende station (let vooral even op de wachtkamers eerste en tweede klasse) loop je over een van Haarlems mooie singels de binnenstad in. Je komt natuurlijk langs bekende plekken, zoals de Grote Markt met de Sint Bavo en het oude stadhuis uit 1370.

Koopgoot Grote Houtstraat

Ook wie ondanks de alarmerende crisis nog moed heeft om te shoppen, komt lekker aan z’n trekken met bekende koopgoten als de Grote Houtstraat. Maar het leukste zijn natuurlijk de onbekende pittoreske straatjes, steegjes en hofjes waar je doorheen of langs wandelt.

Carillon van de Sint Bavo

Daar daalt opeens een dorpse rust neer. Terwijl het carillon van de Sint Bavo in de verte z’n lied speelt, strekt een kat zich lodderig uit in een zonnig vensterbankje van de Ceciliasteeg. Een oude vrouw begiet de geraniums in haar geveltuintje terwijl verderop uitgelaten kinderen touwtjespringen. Heerlijk dit soort achterafsteegjes. Kijk ook hier en daar even brutaal naar binnen. Vinden ze niet erg in Haarlem.

Beschermd stadsgezicht

Vergis je intussen niet, die binnenstad is niet zomaar iets. Het centrum is een beschermd stadsgezicht met een keur aan rijksmonumenten (heel Haarlem telt er 1200). Veel gebouwen in de binnenstad stammen uit de 16e en 17e eeuw. En die sfeer uit vroeger tijden tref je nog op veel plekken.

Sint-Bavo

Als je Haarlem niet kent dan zul je je ogen uitkijken op de Grote Markt, een van de mooiste pleinen van Nederland (maandag en zaterdag is er ook echt markt). De Grote Markt telt bijzondere historische gebouwen: het stadhuis uit 1370, de Vleeshal uit 1386 en natuurlijk de klapper: de Grote of Sint-Bavokerk.

Mozart bespeelde het Müllerorgel

De skyline van de binnenstad wordt gedomineerd door deze enorme kerk met zijn bijna 80 meter hoge toren. Veel bekende musici onder wie Mozart hebben het wereldberoemde Müllerorgel in de kerk bespeeld. De kerk behoort tot de Top 100 van de Nederlandse UNESCO-monumenten.

Van katholiek naar protestants

Z’n naam ontleent de kerk aan de heilige Sint Bavo, een Belg die rond het jaar 600 een losbandig bestaan leidde maar tot inkeer kwam en de laatste jaren van z’n leven als kluizenaar doorbracht. Bij z’n uitvaart geschiedde een wonder: een door de duivel bezeten vrouw raakte zijn lijk aan en werd onmiddellijk genezen. Het is maar dat je het weet.
De Sint Bavo is een middeleeuwse kruiskerk (bouwperiode: 1370-1520) in gotische stijl, die oorspronkelijk werd gebouwd als een katholieke kerk. Na de Reformatie werd de Sint Bavo een protestants bedehuis.

Spaarne

Na de drukke binnenstad wandel je het bos van het Haarlemmerhout in. Ongemerkt duikt dan opeens het Spaarne op, en je bent een flink stuk buiten de stad. Verder naar het zuiden kijk je uit over de weilanden van de Haarlemmermeerpolder. Dan volgt een heerlijk stuk over kleine paadjes vlak langs het Spaarne.

Levensader van Haarlem

Die Spaarne, dat is een prachtige rivier. Groot is hij niet en is hij ook nooit geweest. Maar voor de geschiedenis van Haarlem staat de betekenis ervan buiten kijf. De rivier meandert met zijn S-vormige krul al vele eeuwen door de stad. Veel van de activiteiten die Haarlem groot maakten, waren mogelijk door de ligging aan dit water. Vóór de komst van de spoorwegen en het moderne wegverkeer was het Spaarne de levensader die Haarlem met de wereld verbond. De naam Spaarne is overigens afgeleid van 'Spier', dat riet betekent.

‘Op stand’ wonen

En dat riet is nog steeds overdadig aanwezig langs de oevers. Tussen de stengels door heb je mooi zicht op het woelige water en op de vaak prachtige woonhuizen aan de overkant. Wie langs het Spaarne woont, woont ‘op stand’.

Teylers & Adriaan

Inmiddels ben je weer in het centrum aanbeland, en je volgt ook daar nog het Spaarne. Langs het Teylers Museum aan de overkant en de prachtige molen De Adriaan loop je terug naar het station.

Musea

De route voert langs twee bekende musea, die allebei een bezoekje meer dan waard zijn. Trek dan wel wat extra tijd uit voor de wandeling.

Frans Hals-museum

Het Frans Hals Museum in Haarlem is hét museum van de Gouden Eeuw. Naamgever Frans Hals is een van de beroemdste kunstschilders uit de 17e eeuw. Er zijn veertien schilderijen van zijn hand te zien, waaronder zijn befaamde schuttersstukken. Tot de vaste collectie behoren ook schilderijen van zijn boer Dirck Hals, Maarten van Heemskerck, Jan van Scorel, en Gerrit Berckheyde.

Teylers-museum

Het Teylers-museum is genoemd naar Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778), een puisant rijke laken- en zijdefabrikant. Als aanhanger van de Verlichting liet hij in zijn testament opnemen dat zijn collectie en vermogen ingezet moesten worden om kunst en wetenschap te bevorderen. Het resultaat is dit prachtige museum aan het Spaarne, met studieboeken, natuurkundige instrumenten, tekeningen, fossielen en mineralen. Klinkt saai, maar het is echt een mooi en boeiend museum.

De Adriaan

De route voert op het eind nog langs een schitterende molen: De Adriaan. De molen is niet alleen prachtig om te zien (een lekker ding, of zeg je dat niet van een molen?), hij ligt ook op een bijzonder schilderachtige plek aan het Spaarne. Als je een illusie armer wilt worden, lees dan verder.

Tufsteen, snuiftabak & koren

Door zijn ligging en zijn grote hoogte was molen De Adriaan lange tijd een van de markantste bouwwerken van Haarlem. Deze windmolen stamt oorspronkelijk uit 1778, toen Adriaan de Boois opdracht gaf voor de bouw ervan op de fundamenten van de oude Goevrouwentoren. Door de eeuwen heen werd er achtereenvolgens tufsteen, snuiftabak en koren gemalen.

Museummolen

Hou je vast: een catastrofale brand op 21 april 1932 maakte de molen met de grond gelijk. In 2002 werd de herbouwde Adriaan voor publiek geopend, nu als museummolen. Zeg eens eerlijk: stond je je net te vergapen aan een eeuwenoude molen? Wake up sukkel: Adriaan is tien jaar.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan op 25 september 2012. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je (met een abonnement of tegen betaling) downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>