Amsterdam in het moeras

Als je bij de start aan de klotsende oevers van het IJ staat, stel je dan eens voor hoe het hier was voordat Amsterdam ontstond in 1275. Gure wind striemde het tochtige Oer-IJ, menig stormvloed en overstroming teisterde het land daarachter. Waar nu Amsterdam ligt te shinen, keek je destijds uit over drassig, ontoegankelijk moerasgebied.

Uitkijken over het IJ

10.000 stappen in Amsterdam-Noord >>

Schreierstoren

Vandaag trek je door de historische binnenstad, langs de Schreierstoren, een van de zichtbare overblijfselen van de stadsmuur van vijf tot zes meter hoog die Amsterdam in de middeleeuwen omringde. Vanuit de torens aan de muur kon je de vijand van verre zien aankomen.

Stadsbranden

Nu zie je vanaf de toren een moderne vijand: de overkill aan toeristen die de stad overspoelen. In die drommen stort je je nu, al valt het vandaag – een doordeweekse dag – nog best mee. Op de Zeedijk bewonder je een van de laatste middeleeuwse houten huizen van Amsterdam. Een fraai pand, maar de vele houten huizen vlogen vroeger makkelijk in de fik. In 1452 werd zelfs driekwart van de stad door brand verwoest, schrijven de routemakers.

Kleine nederzetting

Je wandelt de rosse buurt in. Hotspot van het platte toerisme, maar mooi zijn de Oudezijds Achterburgwal en de Oude Kerk wel. Die kerk is ook écht oud: hij staat er al sinds de 13de eeuw. Toen was Amsterdam nog een kleine nederzetting, met deze kerk, een markt en wat boerderijtjes langs de twee oudste straten van de stad: de Warmoesstraat en de Nieuwendijk.

De Stier

Je passeert de Beurs van Berlage. Naamgever Hendrik Berlage was een van de belangrijkste architecten van Nederland. Zijn Beurs markeert de start van de moderne architectuur in ons land. Naast de Beurs staat ‘De Stier’ van kunstenaar Arturo di Modica. Het bronzen beeld van 2500 kilo zette hij illegaal neer in 2012, als symbool voor de 'bull market', een stijgende aandelenmarkt.

Huizen op de vlucht

Slenterend door middeleeuwse steegjes vertelt de wandelgids je leuke verhalen over de plekken waar je langskomt. Weet jij bijvoorbeeld waarom zoveel oude Amsterdamse panden naar voren hellen? Zelf dacht ik aan verzakking, Amsterdam is immers gebouwd op palen. De werkelijke reden: door de huizen ‘op de vlucht’ te bouwen, kon het regenwater beter naar beneden stromen. Het ontwerp beschermde zo gevels en kozijnen.

40.000 lichtjes

Je zoekt nog wat meer drukte op: op de Dam krioelt het behalve van duifjes ook van mensen. Met als blikvanger het paleis, ooit gebouwd als stadhuis op liefst 13.659 houten palen. Maak je deze wandeling in kersttijd, dan kun je hier volop genieten van de hoogste kerstboom van de stad. Hij komt uit de Duitse Ardennen, is 20 meter hoog en telt 40.000 led-lampjes.

Jeuk aan je…

Nauwe steegjes leiden naar de Nes. In de 19de eeuw, zo lees ik, wemelde het hier van de de koffiehuizen, kroegen, theaters, danstenten en bordelen. Zonder risico was het oudste beroep ter wereld niet, schrijven de routemakers. Behoorlijke condooms waren er nog niet, maar dat was niet het enige probleem. “De gemiddelde Amsterdammer liep rond met builen, zweren of andere huidaandoeningen en had jeuk op plekken waar je dat liever niet hebt.”

Nieuwmarkt en Waag

Je wandelt nu de Nieuwmarktbuurt binnen, een wijk met een woelige geschiedenis. De Tweede Wereldoorlog had grote impact op deze buurt, waar veel joden woonden. In recenter tijden leidden sloop en nieuwbouw plus de aanleg van de metro tot felle protesten: de Nieuwmarktrellen. Soms heeft protesteren zin: een geplande snelweg dwars door de buurt is er nooit gekomen.

Kuise begijntjes

Je passeert het donkere steegje ‘Gebed Zonder End’, dat z’n naam ontleent aan de vele kloosters die Amsterdam in de middeleeuwen telde. Rust vind je op het Begijnhof, al weten toeristen ook de begijntjes goed te vinden. Hier werd in de 14de eeuw een religieuze gemeenschap opgericht voor ongehuwde vrouwen. Nog steeds wonen er alleen vrouwen, hoewel ze geen kuisheidsgelofte meer hoeven af te leggen.

Mooier dan Venetië

Je steekt door naar de grachtengordel, die z’n bekende halve-ui-vorm in de 17de eeuw kreeg. Volgens een vooraanstaande Venetiaan uit die tijd waren de Amsterdamse grachten veel mooier dan die van Venetië vanwege de fraaie bomenrijen. Let ook op de vele verschillende grachtenpanden met hun trap-, tuit- hals- en klokgevels.

De 9 Straatjes

Woonden de hogere standen vroeger in hun grachtenpaleisjes, winkelen deden ze in de zijstraatjes, die je nu binnenloopt. Van de beroemde ‘De 9 Straatjes’ pak je er een aantal, waar de vele leuke winkeltjes naar je portemonnee lonken.

Bij ons in de Jordaan

En dan is de koek nog niet op, al wordt die koek voor mij steeds minder zichtbaar: het begint flink te schemeren. Langs Homomonument, Westerkerk en het Anne Frankhuis bereik je de Jordaan. De van oorsprong echte arbeiderswijk is inmiddels veryupt, maar met z’n overvloed aan kroegen en winkelstraten is het er zeker sfeervol.

Inmiddels is het bij ons in de Jordaan pikkedonker. Op de tast vind ik het eindpunt op de Noordermarkt. Fraaie route, ga midden in de winter niet te laat op pad...