Kermis op de Grote Markt

Op Wandelnet heeft deze etappe de bescheiden lengte van 10.1 kilometer. Daar komt aardig wat bij – ruim drie kilometer – als je start op het station van Nijmegen en aan het einde nog een bus wilt pakken. Vanaf het station wandel je – als je mijn gps-track neemt – al snel over de Grote Markt van Nijmegen. Deze laatste septemberdag maakt een grote kermis de markt helaas een stuk minder fotogeniek.

Museum Het Valkhof

Een winkelstraat leidt je naar het heerlijke park Het Valkhof en het gelijknamige museum dat ik voor een herhaald bezoek binnenstap. Gewoon omdat het kan. En om nogmaals alle Romeinse schatten die hier tentoongesteld zijn, te bewonderen. Ben je ook benieuwd naar de verzilverde helm, de grappige beeldjes, de collectie munten en het tere glaswerk? Helaas moet je wachten tot 1 maart 2023, als de verbouwing achter de rug is.

Fraai & saai

Nu volgt een minder aantrekkelijk stuk door woonwijken. Weliswaar krijg je fraai uitzicht over de Ooijpolder, maar het steen onder je voeten en de eentonige bebouwing (met af en toe een enorme villa) knabbelen aan je wandelgenot. Pas over de helft van deze etappe loop je over onverharde paden de bossen van het Rijk van Nijmegen binnen.

Fantaseren over Romeinen

Tot die tijd moet je fantasie overuren draaien. Want de route loopt langs tal van plekken die in de Romeinse tijd een rol hebben gespeeld. Zichtbaar zijn ze nauwelijks meer, maar als je erover leest op de bordjes langs je pad, gaan de Romeinen wel voor je leven.

Romeinse kampen

Dan zie je bijvoorbeeld op het hooggelegen Kops Plateau en de Hunerberg enorme Romeinse kampen voor je geestesoog. Je kunt hier lekker ver kijken over de uiterwaarden, maar voor de Romeinen waren dit strategisch belangrijke uitvalsbases voor veldtochten aan de overkant van de Rijn.

Met zware bepakking

Zo’n kamp was trouwens flink uit de kluiten gewassen. Op de Hunerberg bivakkeerden jarenlang zo’n 15.000 Romeinse soldaten, die regelmatig op veldtocht gingen. Een enorme onderneming: vele duizenden legionairs uit verschillende kampen gingen dan op pad, soms te paard, maar de meesten moesten lopen. Dagelijks 20 kilometer, met zware bepakking en op weinig comfortabel schoeisel. Om het leger heen zwermden duizenden vrouwen, handelaars en sjouwers.

Rijk van Nijmegen

Met dat beeld voor ogen wandel ik verder, op m’n goretex wandelschoenen met podotherapeutische zooltjes en met m’n high tech rugzakje voorzien van een zalig lunchpakketje. Eerst door die woonwijken, maar later trekt het Limespad gelukkig de bossen van het Rijk van Nijmegen in. Een flinke verbetering, al pakt het Limespad helaas niet het mooiste traject door dit gebied.

Verhoging in de kloostermuur

Je komt langs een plek waar de Romeinen 2000 jaar geleden een aquaduct bouwden – aarden dammen met daarin een vijf kilometer lange houten goot. Een monsterklus, waarvoor ze 300.000 kubieke meters aarde verplaatsten. Een van die dammen is nog herkenbaar als een verhoging in een kloostermuur naast je pad – aan de andere kant van de muur staat overigens het voormalige klooster van de ongeschoeide Karmelietessen.

Half miljoen liter per dag

Het aquaduct vervoerde vers water vanuit de heuvels van Berg en Dal naar het legerkamp van het Tiende Legioen. De soldaten joegen er liefst een half miljoen liter per dag doorheen. Een goede hygiëne was belangrijk in zo’n enorm legerkamp. Zo hadden ze toiletten die met water werden doorgespoeld. Een stelsel van riolen voerde het afvalwater weer af.

Pittige heuvels

Nu gaat de tocht over kleine aarden paadjes door pittige heuvels, waarbij soms een houten trap je te hulp schiet. Een prachtig traject. De heuvels stammen uit de voorlaatste ijstijd, toen een enorme gletsjer de grond omhoog duwde, tot soms wel 200 meter hoog. Smeltwater, wind en regen slepen de heuvels flink bij, tot zo’n 80 meter boven NAP.

Afrikamuseum

Langs een drukke weg wandel je nu een stukje, en je passeert het Afrikamuseum, een aanrader voor wie even genoeg Romeinen gezien heeft. Dan wandel je een landschap binnen waar het Rijk van Nijmegen in grossiert: weidse heuvels en dalen met uitgestrekte weilanden, omzoomd door oude loofbossen. Verderop neem je een heerlijk paadje, overvleugeld door gigantische beukenbomen, langs weilanden met grazende paarden.

Romeinse dakpannenfabriek

Je komt langs hotel De Holthurnsche Hof, dat verscholen ligt tussen monumentale bomen. Maar de historie van deze plek is nog interessanter: hier heeft de grootste Romeinse fabriek van aardewerk en dakpannen gestaan. Honderdduizenden olielampjes, borden, bekers en kruiken fabriceerden ze hier.

Wijngaard & smeltwaterdal

Langs een flinke wijngaard, waar eind september de druiven rijp aan de ranken hangen, voert het pad weer het prachtige bos in. Op het eind volgt de mooiste kilometer van deze etappe. Je pakt een met herfstbladeren bekleed paadje door een diep uitgesleten smeltwaterdal. Op de steile oevers staan hoge beuken die naar je toe dreigen te vallen.

De Duivelsberg

Over een stijgend paadje met houten treden klim je – puf puf – naar het eindpunt: restaurant De Duivelsberg, waar ze pannenkoeken serveren. Gelukkig moet je nog naar de bushalte in het dal lopen, want zo kom je ook nog langs de Duivelsberg zelve, schilderachtig overwoekerd met stervende varens.

Romeinse Limespad: de moeite waard?

Nu de laatste kilometers van het Romeinse Limespad erop zitten, resteert de ‘million dollar question’: is dit langeafstandspad de moeite waard? Mijn overpeinzingen hierover heb ik voor je op een rij gezet. Benieuwd?

Romeinse Limespad: de evaluatie >>