Vrijwillig zou ik niet zo snel afreizen naar de Bijlmer, maar deze wandeling dwingt mij de metro in. Want een etappe van dit langeafstandspad door Amsterdam overslaan is natuurlijk niet aan de orde. Gelukkig: Zuidoost blijkt leuker dan gedacht. Je komt langs interessante architectuur, trekt door fraaie natuurgebiedjes en krijgt zelfs een plattelandsgevoel.
Dit is etappe 12 uit de wandelgids ‘Buiten de binnenstad van Amsterdam’. In deze gids beschrijft routemaker Alex Buis een langeafstandswandeling van 227 kilometer in 14 etappes. Bijna een half Pieterpad lang dus, maar dan binnen de stadsgrenzen van de hoofdstad.
Vanaf het startpunt bij station Amsterdam Bijlmer ArenA wandel je winkelcentrum De Amsterdamse Poort binnen langs ‘Het Zandkasteel’. Hier zetelde tot een paar jaar terug het ING-hoofdkantoor. Het is gebouwd in de stijl van de organische architectuur, die gebouwen opvat als organismen waarbij vormen, verhoudingen en principes de menselijk maat volgen. Het Zandkasteel won tal van prijzen, waaronder de Europese Baksteenprijs.
Veel organisch materiaal tref je in het enorme winkelcentrum: het barst er van de eet- en drinktentjes en je kunt je hier moeiteloos blut winkelen. Druk is het hier ook, maar wel gemoedelijk. Op vrolijke pleintjes zitten kantoorklerken te lunchen onder platanen en omgeven door kleurrijke tulpen in bakken.
Je loopt het winkelcentrum uit langs een beeld van Anton de Kom, een belangrijke figuur in de onafhankelijkheidsstrijd van Suriname. Nu loop je een wijkje binnen dat volgens m’n gids vriendelijk en gevarieerd is en “dat in niets meer herinnert aan de onpersoonlijke en eentonige Bijlmer”.
Hier in de Bijlmer zijn in 1968 de eerste flats opgeleverd. In navolging van de Westelijke Tuinsteden moest een wijk verrijzen met als filosofie ‘licht, lucht en ruimte’. Met hoge flats omgeven door veel groen. De wijk was oorspronkelijk bedoeld voor wat rijkere Amsterdammers die op zoek waren naar een betere en grotere woning.
Maar dat verzandde al snel: de Bijlmer werd een regelrechte no-go-area. Oorzaken waren de leegstand door de hoge huren en de snel stijgende criminaliteit. Het imago daalde in rap tempo. De neergaande spiraal werd nog versneld doordat junks en andere outcasts de leegstaande flats kraakten.
De laatste decennia is veel ten goede gekeerd. Flats werden gesloopt en vervangen door laagbouw. Maar in het zogeheten ‘Bijlmermuseum’ kun je nog ervaren hoe het hier ooit was: een aantal ‘honingraatflats’ – hoogbouw in een zeskantige honingraatstructuur – staat hier nog fier overeind.
En ze zijn prachtig, tenminste in het toegeeflijke lentezonnetje dat vandaag de Bijlmer opmontert. Je wandelt langs de voormalige Gliphoeve, twee enorme flats die na renovatie zijn omgedoopt tot Geldershoofd en Gravestein. Wandel om de hoek even naar het sympathieke kinderboerderijtje, ontstaan nadat bewoners in de jaren 70 hun flats verlieten met achterlating van hun kippen, die toch ergens onderdak moesten krijgen.
Je komt langs het indrukwekkende monument voor de Bijlmerramp: op zondagavond 4 oktober 1992 om 18:36 uur boorde een 747-vrachtvliegtuig van El Al zich in de hoekpunt van de flats Groeneveen en Klein-Kruitberg. Een ramp die 43 bewoners het leven kostte. Rond ‘de boom die alles zag’ is spontaan een gedenkplek ontstaan.
Even later wandel je door het forse Nelson Mandelapark, met voetbalvelden en een atletiekbaan. Hier wordt jaarlijks het Kwakoe Zomerfestival georganiseerd, een drukbezochte multiculturele happening. Vandaag is het zo ongeveer uitgestorven. Vlonderpaden brengen me over een paar meertjes naar een wijkje met laagbouw en veel groen.
Nog veel meer groen vind je verderop in De Riethoek, een natuurpareltje onder de rook van snelweg A9. Hooilandjes geven hier ruimte aan vlinders en bijzondere planten, zoals vier soorten orchideeën. Duinplanten en bomen groeien spontaan op wat ooit een puinstort was, en in de vele bramenstruiken schuilen wezels en bosmuizen. Je wandelt langs een boomgaard en vennetjes vol moerasplanten.
Nu volgt een taai stuk door Holendrecht, een wat truttige woonwijk met lage rijtjeshuizen. Maar verderop, in het zuidoostelijkste puntje van Zuidoost, scheer je langs de Broekzijdsche Polder, die in de provincie Utrecht ligt. In de verte kerktorentjes, een molen, een boerderij met grazende koeien. Opeens wandel je op het platteland.
Hier in de Gaasperzoom, aangelegd in 1994, wandel je over onverharde paadjes door een afwisselend natuurgebied, met hoge wilgen en vennetjes met rietgekraagde oevers. Vele watervogels foerageren hier, en ik hoor en zie de koekoek en de rietgors. En de onvermijdelijke reiger.
De paadjes zijn hier zo hobbelig dat ik blij ben als ik even later met m’n enkels in één stuk beland op een comfortabel schelpenpaadje langs de Gaasperplas. Dit fraaie meer met ruig begroeide oevers roept herinneringen op aan de Sloterplas, waar dit langeafstandspad etappes geleden langskwam. Beide plassen hebben dezelfde raison d'être: ze zijn gegraven voor recreatie en zandwinning.
Aangenaam wandelen is het hier zeker, pal langs het weidse water waar futen, zwanen en meerkoeten de dienst uitmaken. In de omringende natuur kun je vele vogelsoorten treffen, waaronder nogal wat rovers als wespendief, havik, ransuil en torenvalk.
Het eindpunt is nu niet ver meer en in de metro terug besluit ik op zoek te gaan naar meer wandelroutes in de Bijlmer.
Deze wandeling heb ik gedaan in april 2022. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je downloaden op Wandelzoekpagina.nl.
Op Natuurhuisje.nl vind je unieke vakantiehuisjes midden in de natuur. In een natuurhuisje kun je je heerlijk terugtrekken van het drukke, dagelijkse bestaan. Je komt helemaal tot rust.