Groninger Borgenpad

Deze rondwandeling maakt deel uit van het Groninger Borgenpad. Dat bestaat uit een langeafstandspad van 240 kilometer langs alle Groninger borgen plus twaalf rondwandelingen met een borg in de hoofdrol.

Museum & stijlkamers

Die hoofdrol is vandaag weggelegd voor de Coendersborg. Maar veel publiek is er niet: op de eerste dag van het nieuwe jaar staat de borg er wat verloren bij. Maar wacht: een man en een vrouw morrelen onhandig aan het slot van het hoge toegangshek. Tijdelijke bewoners die een fietstochtje gaan maken. De bovenste verdieping kun je namelijk huren als vakantiehuisje, inclusief twee borgfietsen. De oude stal en de benedenverdieping huisvesten een museum en stijlkamers die je kunt bezoeken. Maar nu even niet: we zitten in het holst van een lockdown.

Schattig paadje

Dat museum is een bezoekje waard: in videoportretten vertellen voormalige bewoners het verhaal van de Coendersborg. Reden om terug te keren in betere tijden. Nu gaan we op pad over een schattig paadje. Braakliggende akkers en kletsnatte weilanden zover het oog reikt aan de ene kant en aan de andere kant een rommelig gebiedje van boerderijen met blaffende honden, verveloze huizen, een schaatsbaan en een gesloten bouwmarkt.

Schilderachtige houtwal

We duiken een schilderachtige houtwal in, met zilverwitte berken en hoge eiken. Minder schilderachtig is het enorme zonnepanelenpark in een weiland dat windmolenparken naar de kroon steekt qua lelijkheid. We hopen nog steeds op ontwerpen die eleganter met het landschap versmelten.

Loslopende honden

Toch is het landschap mooi weids en even later zijn we de zonnepanelen alweer vergeten. We verlaten het landgoed en kruisen de Jonkersvaart, die een rol speelde in de 19de eeuwse afgravingen van het hoogveen in dit gebied. Een kaarsrecht fietspad leidt vervolgens langs meer weidsheid, maar ook langs een boerderij waar een bordje waarschuwt voor ‘loslopende honden’.

Sluipmodus

Voor ons gevoel hoort daar nog een mededeling bij. ‘Ze doen niets’ bijvoorbeeld. Of ‘Ren voor je leven’. Op eigen initiatief schieten we in de sluipmodus en we bereiken met ongehavende kuiten veiliger bodem. Weliswaar in de wetenschap dat we die honden op de terugweg nóg een keer moeten trotseren.

Zoef de haas

Gezellige dieren hebben ze hier ook: dwars over de akkers zoeft een loslopende haas. En op de terugweg komen we ongeveer op dezelfde plek een schichtige ree tegen die onwaarschijnlijk snel voorbij flitst. De afwisseling van bos en halfopen landschap is ideaal voor reeën. Ze kunnen grazen op de weitjes en veilig rusten in de bossen.

Grootoor- & baardvleermuis

In die bossen schuilen ook veel bosuilen, maar om die te spotten moeten we met schemering terugkomen. En in het juiste jaargetijde kun je ook vogels als boomklevers, kleine bonte spechten, roeken en bonte vliegenvangers treffen. Bijzonder zijn de grootoor- en baardvleermuis die hier rondfladderen, twee bedreigde soorten.

Ludolph Coenders

De geschiedenis van dit landgoed gaat veel verder terug dan 1813, het bouwjaar van de huidige borg. De Coendersborg is namelijk vernoemd naar Ludolph Coenders, raadsheer te Groningen. Hij koopt het landgoed in 1668, waarbij hij drie boerenbedrijven samenvoegt.

Slag bij het Bolmeer

Ludolph Coenders is behalve raadsheer ook iemand die zich de kaas niet van z’n 17de eeuwse boterham laat eten. Als hij z’n landgoed wil uitbreiden, komt hij al snel in conflict met de eigenaar van de aanpalende borg Nienoord, Georg Wilhelm von Inn und Kniphausen. In 1669 leidt dat tot een gewapend treffen: de Slag bij het Bolmeer. Coenders brengt zelfs een kanon in stelling en er valt een dode. De Hoge Raad van Holland komt eraan te pas en leidt de kemphanen weer in het gareel.

Rondje om het Bolmeer

De route neemt ons mee naar het strijdtoneel. Gelukkig is het Bolmeer nu een van de vreedzaamste plekken op aarde en samen met de borg het hoogtepunt van deze wandeling. We wandelen over een klein paadje pal langs de oevers van dit vennetje, dat is ontstaan in de laatste ijstijd. Laverend tussen omgevallen bomen en met langlaufstappen glibberend over spekgladde houten bruggetjes. Futen en wilde eenden dobberen op het ven, tussen het riet kijkt een hapgrage reiger verstoord op.

Zompige dijkjes, stille bossen

De terugweg voert sluipenderwijs langs bekende vrienden – de loslopende viervoeters. Over zompige dijkjes door stille bossen wandelen we ongemerkt landgoed Coendersborg weer binnen. Een kaarsrechte eikenlaan licht prachtig op in de namiddagzon. We kijken uit over langgerekte weilanden, een veengebiedje en een heideveld. Die weilanden zijn in de lente waarschijnlijk bloemrijk, maar daar merken we op 1 januari natuurlijk niet veel van. Gevarieerd wandelen is het wel.

Borgswiekje

Een modderig paadje gaat langs het Borgswiekje, een vaart die in vroeger tijden de bevoorrading van de borg mogelijk maakte. Zwaar werk: de schippers liepen over het jaagpad langs het wiekje en trokken de schuiten met de hand richting de borg. De trekvaart leidde vroeger naar het Leekstermeer, waar je verbinding had met de stad Groningen.

Landbouw- en streekmuseum ‘t Rieuw

Bij terugkomst kun je (buiten lockdown-tijd) nog een aardig museum bezoeken: in de naast de borg gelegen boerderij – een rijksmonument – vind je het landbouw- en streekmuseum ‘t Rieuw.