Prachtige wandelroute over de Tongerense Heide en door het Wisselse Veen. Hier op de Veluwe, vlakbij Epe, vind je rust en ruimte om te wandelen. Deze rondwandeling van Crossbill Guides voert je over ruige heidevelden, door zeldzame ‘wetlands’ en het idyllische buurtschap Tongeren. De gratis app wijst je de weg en staat vol leuke informatie.
Op ontdekkingsreis
Deze rondwandeling gaat door een deel van de Veluwe waar ik nooit eerder ben geweest. Met een ‘ontdekkingsreizigers-gevoel’ ga ik dus vroeg op pad vanaf een stille parkeerplaats. Die ligt precies tussen de twee natuurparels die vandaag op het wandelprogram staan: het vennengebied van de Tongerense Heide en het beekdal van het Wisselse Veen.
Zeldzame wetlands
Twee verschillende voedselarme moerassen. Zeldzame ‘wetlands’ zijn het, met elk hun eigen flora en fauna. Reeën, wilde zwijnen en zelfs edelherten kun je hier spotten. Maar ook allerlei reptielen en bijzondere planten. Dit is ook een van de rijkste libellengebieden van de Veluwe.
Door het Wisselse Veen
Eerst neemt de route me mee op een rondje door het Wisselse Veen. Koud honderd meter op pad spot ik al een ree, die zich probeert te verstoppen in de schaduw van een bosje. De wandeling voert door een schitterend boerenbeekdal, een landschapstype dat zeldzaam is geworden in Nederland. Drassige hooilanden vol pinksterbloemen, sloten met riet en elzen, wilgenbosjes, monumentale boerderijen in de verte. En wat een rust!
Boerenzwaluwen
De Crossbill-app vertelt me dat ik hier een groot aantal vogels kan treffen. Van de grote zilverreiger tot de zeldzame boomvalk, van de havik tot de kleine karekiet. Die zie ik allemaal niet. Wel verraadt een koekoek zich door z’n eigen naam te roepen. En een complete vlucht boerenzwaluwen scheert over, de eerste die ik zie dit jaar.
Wilde zwijnen & reeën
De route koerst af op de Tongerense Heide, en langs de zandweg kun je heel mooi de overgang zien tussen het laaggelegen Wisselse Veen en de hooggelegen heidegebieden. Spectaculair is het hoogteverschil niet, maar blijkbaar voldoende om twee compleet verschillende ecosystemen te creëren. Waar ik nu sta, trekken wilde zwijnen en reeën vanuit de hooggelegen bossen naar het veen, leer ik van de app. Leuk idee.
Glooiende heide, spiegelende vennen
Dan knoopt de route het ene schitterende heidegebied aan het andere, afgewisseld met bossen. Over zandpaden en kleine strompelpaadjes trek je over de glooiende heide, hier en daar gelardeerd met spiegelende vennetjes vol veenpluis en snavelbies.
Adders & duivelsnaaigaren
Een ruig gebied is het, alsof de natuur hier z’n eigen gang mocht gaan. In de zomer spot je het heideblauwtje, een zeldzaam vlindertje. Langs het pad vind je bijzondere planten, als de insectenetende kleine zonnedauw en beenbreek. Duivelsnaaigaren woekert tussen de struikheide. Mocht je dat overleven, pas dan op waar je je voeten zet: adders en hazelwormen liggen soms te zonnen op het pad.
Uitzichten & heideschapen
En zo gaat het vele afwisselende kilometers door. Af en toe klim je een vermoeiend stukje, waarna je als beloning heerlijke uitzichten krijgt over niemandsland. Misschien is het in het weekend drukker, maar op deze mooie vrijdag heb ik de heide grotendeels voor mezelf. Hoewel: verderop ligt een enorme kudde heideschapen te rusten in de schaduw van hoge vliegdennen.
Zwarte of groene specht?
Op een krakkemikkig bankje gebruik ik een vroege lunch. Genietend van de vergezichten. Een buizerd zeilt miauwend over – ik vang hem in m’n verrekijker. In het dichte bos achter me roffelt een specht. De groene? De zwarte? Ik haal die roffels altijd door elkaar. Klapekster en raaf kun je hier ook treffen.
Alle vijf soorten heide
Hier op de Tongerense Heide zie je trouwens alle vijf heidesoorten die de Veluwe rijk is. Kraaiheide, dopheide, struikheide en rode en blauwe bosbes. Die laatste twee zie je veelvuldig in de bossen waar je doorheen komt, ze zijn verwant aan de heidefamilie.
‘Alsof je in Zweden bent’
Dan volgt een golvend heideveld met vennen aan weerszijden van het pad, waarvan de routemaker een mooie beschrijving geeft: “De dichte matten kraaiheide die over de boomstronken groeien, de oude alleenstaande dennen – het draagt allemaal bij aan het gevoel alsof je ergens in Zweden bent.”
Tengere grasjuffer
Let bij die Zweedse vennen trouwens goed op, want hier kun je in de late lente en de zomer veel libellensoorten treffen. Ze hebben namen die minstens even mooi zijn als de libellen zelf: koraaljuffer, noordse witsnuitlibel, vuurlibel, beekoeverlibel. tengere grasjuffer. De eerste libellen zijn nu, begin mei, aan hun vlucht begonnen.
Idyllisch buurtschap Tongeren
In het noordelijke topje van de route kun je kiezen voor een rondje door buurtschap Tongeren. Ook al moet je een stukje over de asfaltweg, sla dit niet over want het is een waar hoogtepunt. Je geniet van monumentale boerderijen, oude loofbossen en bloemrijke eikenlanen. Loeiende koeien op weiden vol paardenbloemen en dromerige schapen maken het idyllische plaatje af.
Vlonderpad over de Tongerense Beek
Na een minder stuk langs een (rustige) asfaltweg kom je bij het laatste hotspot: een vlonderpad leidt je over de Tongerense Beek. Je wandelt door een schitterend moerassig beekdal dat bekendstaat als een walhalla voor libellenfanaten. Je treft onder andere de zeldzame beekoeverlibel aan, die op de Veluwe alleen hier voorkomt.
Mooist in heidetijd
Schitterende route al met al, die het in alle seizoenen goed doet. Ik ben zeker van plan hem in heidetijd te herhalen, vanaf half augustus, dan is hij ongetwijfeld op z’n mooist.
Natuurgids Veluwe van Crossbill Guides
Deze route komt uit de Natuurgids Veluwe van de Crossbill Guides Foundation, een Europese non-profitorganisatie die de interesse in de natuur en het behoud ervan wil stimuleren.
De gids telt 22 wandel- en fietsroutes over de Veluwe. Heel fijn is de app die erbij hoort. Daarmee volg je de route en lees je fijn geschreven informatie over wat je allemaal tegenkomt onderweg. Je kunt hem gratis downloaden: zoek op ‘Crossbill Veluwe’ in de App Store of Google Play.
Actieve wandelreizen: SNP Natuurreizen is erin gespecialiseerd. Ik heb veel gereisd met SNP en bewaar koffers vol mooie herinneringen. Bekijk de mooiste wandelvakanties!
Alle foto's in dit artikel heb ik geschoten met de Nikon Z7 II, een fullframe systeemcamera. Benieuwd naar deze camera? Bekijk mijn review. Of bekijk mijn Top 10 Systeemcamera's.
De beste camera’s en verrekijkers!
Zoek je een geweldige camera of verrekijker voor onderweg? Ik heb de allerbeste camera's en kijkers voor je op een rij gezet. Gebaseerd op reviews en testen van de experts.
Zoek je een bijzonder vakantiehuisje in Gelderland? Natuurhuisje.nl heeft een prachtig aanbod van huisjes middenin natuurgebieden. Ver weg van de massa geniet je van diepe rust en heerlijke natuur. Speciaal voor jou selecteerde ik de 10 mooiste!
18 km
Crossbill Guides (gratis app)
Tongeren (parkeerplaats)
Info over Crossbill Guides app
