Een verloren wandeling

In 1965 was het 100 jaar geleden dat Jac. P. Thijsse – medeoprichter van Natuurmonumenten – werd geboren. Als eerbetoon beschreef het Instituut voor Natuur- en Milieueducatie (IVN) deze wandeling van Wolfheze naar Westerbouwing, inclusief markeringen in het veld – paaltjes met een bruine pijl. De wandeling raakte in het ongerede, maar in 1999 beschreef het IVN de wandeling opnieuw in een boekje. Ook de markeringen kregen een opfrisbeurt.

Nieuw leven

Wandelingen komen, wandelingen gaan. De Thijsse-wandeling verdween opnieuw uit het zicht. Hoog tijd om deze bijzonder fraaie tocht nieuw leven in te blazen. Ook al is het IVN-boekje nergens meer compleet te vinden, kloppen de routeaanwijzingen niet 100% en zijn de markeringen spoorloos verdwenen.

De pdf van het boekje kun je downloaden met de link in het kadertje bovenin, de laatste pagina’s ontbreken helaas, maar hij staat vol leuke informatie. In datzelfde kadertje vind je de gps-track (november 2023) die je op het spoor houdt.

Langs de Wolfhezerbeek

Startend vanaf het stille station van Wolfheze heb je al snel je eerste beukenlaan te pakken. Even moet je een hobbel nemen – snelweg A50 – maar dan zit je ook direct midden in de Bilderbergbossen. Je pad kronkelt mee met de Wolfhezerbeek die je zeker schilderachtig kunt noemen.

Acht papiermolens

‘Een kunstwerk’ noemde Jac. P. deze beek vanwege z’n steile bemoste oevers waarop allerlei soorten varens groeien. Hij is in de 17de eeuw gegraven om acht papiermolens te laten draaien. Omgevallen bomen laten ze hier gewoon op het pad liggen en ook de – inmiddels drooggevallen – beek ligt er vol mee.

Duizendjarige den

Bijzondere exemplaren krijg je ook in beeld. Zo kom je langs de ‘Duizendjarige den’. Het IVN-boekje beschrijft de dikste en oudste grove den van Nederland liefdevol, hoewel hij waarschijnlijk ‘slechts’ 400 jaar telt.

“Natuurmonumenten zorgt goed voor deze boom, want om de vijf jaar krijgt hij een bemesting om te bevorderen dat hij nog vele jaren in leven blijft.” Helaas mocht de goede zorg niet baten: een jaar na publicatie van het boekje viel hij om, op 28 mei 2006. Wel kun je hem nog steeds bewonderen – als een geveld dier ligt hij binnen een houten afrastering.

Gretige vingers

In 1939 wist Jac. P. het geld bijeen te sprokkelen om deze bossen als natuurmonument aan te kopen voor 60.000 gulden. In z’n oproep roemt hij de Duizendjarige den en ook de Wodanseiken: “Natuurmonumenten heeft voor de Duizendjarige den een beleefd glimlachje en voor de Wodanseiken veel achting, maar de beek gaat boven alles, die vooral doet ons de gretige vingers uitsteken naar de zestigduizend guldens.”

Schilderen bij de Wodanseiken

Die Wodanseiken wachten de wandelaar even verder op, al zo’n 500 jaar. Ze ogen minder imposant dan naam en ouderdom doen vermoeden, maar bijzonder zijn ze wel. Rond 1850 vond een groep landschapsschilders dat ook: ze bedachten de naam Wodanseiken en hielden nachtelijke bijeenkomsten onder de romantische eiken. Bekende schilders Mauve, Mesdag en Bilders waren van de partij.

Slingerende Italiaanseweg

Je steekt de Wolfhezer Heide over voor je weer in de bossen verdwijnt over onverharde paadjes. Die paadjes zijn leuk, maar de verharde Italiaanseweg is echt bijzonder. Deze on-Nederlandse klinkerweg werd in 1848 aangelegd door baron van Brakell. Die wilde vanuit zijn Kasteel Doorwerth met een snel koetsje naar station Wolfheze. Bij de aanleg hield hij rekening met de beuken op de helling, vandaar alle slingers en haarspeldbochten. Dat geslinger inspireerde ook tot de naam.

Stokoude beuken

Sommige beuken langs de Italiaanseweg zijn rond 300 jaar oud, en dat is ze aan te zien. Nog een stuk ouder is het fraaie Kasteel Doorwerth, waar je langskomt. Je moet wel even van de route af om het te bezoeken (mijn gps-track komt erlangs), wat ik van harte kan aanraden.

Moestuin en oudste robinia

Het kasteel uit de 13de eeuw zie je liggen tussen de hoge bomen. Je kunt een rondje maken door de moestuin in 17de eeuwse stijl, vol vergeten groenten. Vergeet ook niet de oudste robinia van Nederland op de binnenplaats te bekijken, geplant in 1579, want die heeft zichtbaar alle steun nodig die hij kan krijgen. Aanrader zijn de taartjes bij theeschenkerij De Zalmen.

Vergezichten vanaf Duno

De route pak je weer op door de bosrijke stuwwal te beklimmen, die hier zeer steil is. Dat leidt onherroepelijk tot fantastische uitzichten. Bijvoorbeeld vanaf het hooggelegen plateau van landgoed Duno. Of vanaf eindpunt Westerbouwing, waar je een café-restaurant vindt met een riant terras. Hier kijk je over de Rijn en naar Arnhem in de verte.

Door naar Arnhem CS

Als je het steile stenen trappetje naar beneden hebt genomen, is de Thijsse-wandeling ten einde. Beneden bij het Drielse Veer kun je de bus pakken, die naar Arnhem CS rijdt. Zelf heb ik nog wel zin om naar dat station te lopen (en mijn gps-track neemt je ook mee naar Arnhem). Die route van ongeveer 10 kilometer is eveneens zeer fraai, weet ik van andere tochten.

Oude Kerk met knotlinde

Het Maarten van Rossumpad bijvoorbeeld. De roodwitte tekens volgend kom je al snel bij de Oude Kerk van Oosterbeek langs de uiterwaarden van de Rijn. Het is een van de oudste kerkjes van Nederland, met tien eeuwen op de teller. In de Slag om Arnhem deed het pré-romaanse kerkje dienst als post voor de geallieerde Airborne-troepen waarbij het zwaar beschadigd raakte. Let ook op de driehonderdjarige knotlinde voor de deur: die heeft alle bombardementen overleefd.

Door de uiterwaarden

Langs weilanden met knotwilgen en mooie terugblikken op het kerkje gaan je stappen richting de uiterwaarden van de Rijn. Ze zijn vandaag zeer modderig vanwege de vele regenval van misschien wel de natste herfst van de eeuw. Je passeert een camping. Half november is het hier uitgestorven; in de zomermaanden vind je er een aangenaam terras voor een pitstop.

Sjah van Oosterbeek

Kijk even verder niet raar op als je een kameel door de uiterwaarden ziet stappen. Een fata morgana is het niet, kamelen lopen hier al ruim dertig jaar rond. Het eerste ‘woestijnschip’ kreeg grote bekendheid toen benzinehandelaar Gerrit Driessen op z’n rug als ‘Sjah van Oosterbeek’ door het dorp paradeerde. Nu schitteren ze af en toe nog bij evenementen.

Landgoed Mariëndaal

Eerder dan gedacht valt de schemering in, en ik moet nog landgoed Mariëndaal door. De donkerende bossen zijn verlaten en hebben daardoor ook iets spannends. Sluipt de wolf hier niet ergens rond? Zonder ‘m te ontmoeten, loop ik Arnhem binnen, waar de route leuke straatjes pakt richting het station. Wát een tocht!

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling heb ik gedaan in november 2023. Hieronder kun je de routebeschrijving downloaden (pdf).

Download routebeschrijving (pdf) >>