Markering & GPS-track

De wandeling is gemarkeerd met groen-witte tekens. Ik raakte een paar keer het spoor bijster, maar dat kan aan mij liggen. Bij het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer kun je een kaart kopen waarop de route is ingetekend. Of gebruik de GPS-track die ik gemaakt heb. Met een beetje handigheid krijg je die op je smartphone.

Overigens loopt mijn GPS-track iets anders dan de gemarkeerde route. Soms ben ik eigenwijs en schiet ik een paadje in dat me mooier lijkt. Die krijg je er gratis bij ;)

Download de GPS-track >>

Struikrovers & bandieten

Een bos waar een 'Pas Op Weg' doorheen loopt, daar moet het wel spannend zijn. En dat is het ook. Het wemelt van duistere verhalen over struikrovers en bandieten die kooplui beroofden op deze oude handelsroute door de Vierhouter Bossen

Oorlog & Vrede

Maar er zijn ook indrukwekkende verhalen over moedige mensen. Ze hielpen landgenoten om de Tweede Wereldoorlog te overleven. Maar daarover later meer. Eerst genieten we nog volop van het vredige natuurschoon dat hier te vinden is.

Oerbos, heide & zand

Over de vele kleine paadjes struinend valt me op dat de bomen hier flink uit het gelid staan. Het gevoel dat ik door oerbos loop, wat natuurlijk niet zo is. Af en toe opent het dichte bos zich voor een welkom heideveld of een zandverstuiving. Zeker op een doordeweekse dag kom je bijna niemand tegen. Zorgeloos genieten.

Wilde dieren op je pad

Ben je lekker vroeg of kom je tegen de schemering dan ontmoet je bijna zeker wilde dieren. Edelherten, damherten, reeën en vossen bevolken de bossen rond Vierhouten. In dit natuurgebied leven ook wilde zwijnen en moeflons (het kleinste wilde schaap). Zeldzame diersoorten zijn het vliegend hert (geen hert met vleugels, maar een kever) en de das.

Knallen met de koning

Tot ver in de vorige eeuw waren de bossen in particuliere handen. Er werd flink gejaagd, en regelmatig stonden ook leden van het Koninklijk Huis met het geweer aan de schouder. Tegenwoordig is het bos in handen van Staatsbosbeheer en zijn de grote jachtpartijen verleden tijd.

Mensen kijken bij De Vossenberg

Na een kilometer of 8 vind je het Veluwse dorp Vierhouten op je pad. Daar hoef je zeker niet van de honger om te komen, gezien alle horeca. Een welkome onderbreking van de diepe rust in de bossen is het wel. Ik plof neer op het gezellige terras van hotel-restaurant De Vossenberg. En beoefen de nationale sport die luistert naar de naam 'mensen kijken', onder het genot van een Vierhouter Boomstammetje (een taartje).

Onderduikers in Het Verscholen Dorp

Dan kies ik weer voor het kluizenaarsbestaan in de stille bossen. Ver van alle mensen kom ik langs Het Verscholen Dorp, de naamgever van deze route. Inderdaad ligt deze bijzondere plek diep verscholen in het struikgewas. Tussen de winter van 1943 en het najaar van 1944 zaten hier onderduikers verstopt. Vooral joodse gezinnen, maar ook studenten en Britse vliegeniers.

9 gecamoufleerde hutten & barakken

Het onderduikersdorp telde 9 gecamoufleerde hutten en barakken die half onder de grond lagen. Het kamp, dat achter het huisje 'Pas op' werd aangelegd, herbergde uiteindelijk bijna 100 onderduikers. In het achterhuis van 'Pas op' hield de dorpstandarts spreekuur. Bij het kamp werd een pomp geslagen voor drinkwater. En in sommige hutten kookten ze op butagas, omdat open vuur de geheime plek zou verraden.

Pas Op Weg

Wandelend over de statige Pas Op Weg zul je genieten van de enorme beuken, de oude eiken, de heideveldjes en de vredig zingende roodborstjes. Maar de schitterende natuur ziet er opeens heel anders uit als je bedenkt wat zich hier anderhalf jaar lang heeft afgespeeld.

Sluipen door struikgewas

Met een beetje fantasie zie je groepjes onderduikers voor een primitieve hut hun potje koken. Of samen een kop thee drinken. Je hoort ze sluipen tussen dicht struikgewas. Je ziet ze geluidloos en onzichtbaar leven. En je voelt de heftige angst om ontdekt te worden.

Jagende SS'ers

Een zondag in het hart van de herfst van 1944. Twee SS'ers, onder wie de zoon van een boswachter, trekken de dichte bossen bij Vierhouten in voor een jachtpartijtje. Het weer is er prima voor: een prachtige, zonnige dag, een graad of 6 met een matige wind uit het oosten.

Gezaag & gehak in het bos

Het schemert al in de bossen als ze in de buurt van het huis 'Pas op' gezaag en gehak horen. Vreemd vinden ze het, het is immers zondag, en ze gaan poolshoogte nemen. Dan zien ze plotseling in de verte een jongen een brandgang in het bos oversteken. Het joch van 14 wilde in het bosperceel aan de overkant van de gang water halen voor de onderduikers. De SS'ers spreken hem aan, de jongen verzint een smoes en wordt vrijgelaten.

Landstorm gooit handgranaten

De jagende SS'ers vertrekken. Maar niet voor lang. Ze komen terug met 100 man van de Landstorm Nederland. Ze omsingelen het Verscholen Dorp en bestoken het met handgranaten. Bij de inname blijkt het het kamp verlaten. De onderduikers hebben de benen genomen.

9 onderduikers gefusilleerd

Die nacht en de daarop volgende dagen kunnen de Duitsers toch 9 onderduikers aanhouden, maar 78 zijn de dans ontsprongen. De onderduikers, waaronder een jongen van 7, worden gefusilleerd.

Tante Cor & Opa Bakker

Op een gedenksteen vlak bij de plek waar ooit het geheime dorp is geweest, staat nu te lezen: 'Ter herinnering aan het onderduikerskamp en zijn oprichters, in het bijzonder tante Cor en opa Bakker, aangeboden door de velen die in deze veilige haven mochten ankeren van april 1943 tot november 1944'. Opa Bakker was een van de oprichters van het kamp. Hij stierf voor het vuurpeloton.

Expo in de VVV

Je komt op deze wandeling langs een nagebouwde hut. Je kunt hem van binnen bekijken en een indruk krijgen van het leven van de onderduikers, in die bange anderhalf jaar. Wil je meer zien? In de VVV van Vierhouten is een permanente expositie te zien van Het Verscholen Dorp.

Verscholen Dorp maakt indruk

De geschiedenis van het Verscholen Dorp maakt flinke indruk. Op de terugweg naar Nunspeet wandel ik heel anders door de schitterende bossen dan op de heenweg. Maar genieten doe ik toch wel. Het is zo'n dag in april dat de lente net is aangebroken en al het nieuwe leven weer gaat beginnen. De natuur staat op uitbotten. Net als ik hebben de vele vogels er zin in.