Kunstenaarsherberg

Deze route komt uit de wandelgids ‘Naar de natuur. Wandelen in en rond kunstenaarskolonies’ (zie het kadertje onderaan voor meer informatie). Direct bij de start sta je voor bistro Tante Sweel, ooit een kunstenaarsherberg. Hier hadden ze het eind 19de eeuw niet zo op vreemdelingen. Maar de rijke Duitse impressionist Max Liebermann kreeg in de zomer van 1882 een warm welkom. Misschien omdat hij geld meebracht en dorpelingen betaalde om model te staan?

Wereldberoemd schilderij: De Bleek

Wereldberoemd werd Liebermann met De Bleek, een schilderij waarop je twee wasvrouwen aan het werk ziet. Ze leggen witte linnen lakens te bleken op een grasveldje in het dorp, tussen de fruitbomen en een oude lindeboom. Op de achtergrond een Saksische boerderij met scharrelende kippen, een koe graast vredig tussen de bomen, twee boerenvrouwen maken een praatje bij het houten tuinhek.

Bekijk een foto van De Bleek >>

Saksische boerderijen

Dat veldje ligt vlak achter de herberg en door je oogharen herken je het van Liebermanns schilderij dat in de wandelgids is afgedrukt. De oude lindeboom – een prieellinde uit 1860 – staat er nog, weggedrukt tussen de opgeslagen tuinstoelen achter de bistro. Je maakt een rondje door het dorp, over een klinkerweg langs oude Saksische boerderijen met schapen in de weide, en een brink – een grasveld met hoge bomen waar vroeger het vee bijeen werd gedreven.

Kunstenaarskolonie?

Je moet van goede wille zijn om Zweeloo ook echt een kunstenaarskolonie te noemen. Toegegeven: een van de grootste schilders is er geweest, Vincent van Gogh. Maar hij was er maar één dag, en in z’n eentje. Hij hoopte z’n idool Max Liebermann te treffen, die hier een jaar eerder logeerde, maar de grote schilder had z’n ezel elders opengeklapt. Zweeloo trok in de decennia daarna tientallen kunstenaars, gelokt door de fraaie Saksische boerderijen en de weelderige natuur. Maar van een echte kolonie is nooit sprake geweest, schrijven de routemakers in hun gids.

Van Gogh-kerkje

Als we het dorp uitlopen, komen we langs een pittoresk kerkje uit de 13de eeuw. Van Gogh maakte er op z’n Zweeloo-uitje een vlugge schets van en werkte die later uit in een tekening met pen en penseel, waarop je ook een schaapskudde met herder voor de kerk ziet. Dat geluk smaken wij niet, maar schilderachtig is het kerkje zeker. Het wordt ook wel het Van Gogh-kerkje genoemd. En zo halen ze hier in Zweeloo alles uit het ééndaagse bezoek van de beroemde kunstenaar, met ook nog een Van Gogh-pad en twee Van Gogh-wandelroutes.

Bekijk een foto van Van Goghs tekening >>

Prinses van Zweeloo

Een smalle klinkerweg leidt langs hoge eiken en gaat verderop over in een onverhard pad tussen velden en net ingezaaide akkers. Het kerkje van Zweeloo blijf je telkens in het oog houden, een aangenaam gezicht. Je passeert het graf van een vooraanstaande vrouw uit de vijfde eeuw na Christus, vanwege haar dure kleding en sieraden ‘de prinses van Zweeloo’ genoemd. En af en toe zie je een paneel met een gedicht langs het pad, want hier loopt ook nog een dichtersroute. Zo kun je al wandelend je culturele hart flink ophalen.

‘Warrelende, wemelende herfstbladeren’

Het landschap nodigt zeker uit tot dichten of schilderen, of in mijn geval: fotograferen (wat letterlijk ‘schrijven met licht’ betekent). Op landgoed De Klencke slaat de route een smal paadje in dat langs natte graslanden voert die vol bloemen staan. Vincent van Gogh was niet alleen een groot schilder maar ook een begenadigd schrijver. De routemakers geven een voorbeeld van z’n beschrijving van de natuur rond Zweeloo.

“Tonen in het mos van goudgroen, in de grond van roodachtige of blauwachtige of geelachtige lila-grijzen, tonen van onuitsprekelijke reinheid in het groen van de korenveldjes, tonen van zwart in de natte stammen, afstekende bij de goudenregens van warrelende, wemelende herfstbladeren, die in losse pruiken, alsof ze erop geblazen waren, los en met de lucht er nog doorheen schemerend, nog hangen aan populieren, berken, linden, appelbomen.”

Vanuit z’n karretje

In het open karretje waarmee hij hier in alle vroegte over de klinkerweg door het landschap hobbelde, vanuit Nieuw-Amsterdam op weg naar Zweeloo, moet hij het allemaal zo gezien hebben. Op 1 november 1883 was het herfst, vandaag zien wij volop voorjaarskleuren – het is eerste Pinksterdag. Het geel van boterbloemen licht fel op tussen de roodbruine tonen van zuring. Hoge grassen in alle tinten groen strelen elkaar op het ritme van een zachte lentebries. En verder waag ik me maar niet aan beschrijvingen in de trant van de meester.

Vogelkijkhut

De kleurrijke velden rijgen zich aaneen. Omsloten door boomsingels en houtwallen vormen ze beschutte plekken om te grazen voor de reeën die hier veel voorkomen. We komen bij een merkwaardige vogelkijkhut, eentje die niet aan een meer staat zoals gebruikelijk, maar bij een drassig veld met hoge grassen. Aan de bosrand spotten we een ooievaar op het nest, hoog in de lucht cirkelt een tweede exemplaar.

Pad van de postbode

Een nog mooier traject volgt: het Bodenpad. Het eeuwenoude pad voert, soms via bruggetjes, over de Aalderesch en door het beekdal van de Kerkhorsten. Het beekje zelf schijnt hier te kronkelen, maar we zien het niet. Wel wordt het pad drassiger en we passeren wei- en hooilanden met een zee aan bloemen, veel vlinders en libellen. De naam van het pad verwijst naar de postbode die vroeger deze kortste route tussen de dorpjes Oosterhesselen en Aalden liep, dwars door de beekdalgraslanden van de Aalderstroom.

Korenmolen Jantina Helling

Wat saaiere kilometers volgen: over een (vandaag) druk fietspad vol langs zoevende e-bikers en een rustig asfaltweggetje langs open akkers waar suikerbieten opschieten. We schampen het dorpje Meppen bij een drukke weg en koersen over een kaarsrechte zandweg aan op het volgende hoogtepunt: Oud-Aalden, een van de fraaiste esdorpen van Drenthe. Korenmolen Jantina Helling aan de horizon wijst ons de weg.

’t Hoes van Hol-An

Oud-Aalden brengt nog meer schildersmateriaal op het pad. Langs het klinkerstraatje vind je de fraaiste rietgedekte boerderijen, voorzien van bloeiende rododendrons. Het kunstwerk Kijk op de Es daagt uit met een zoekplaatje: een S die je zelf al kijkend aan elkaar moet plakken (wat net niet lukt). En mocht je dorstig of hongerig zijn dan is koffie- en pannenkoekboerderij ’t Hoes van Hol-An een aanrader. In de fraaie tuin kun je genieten van de echte Drentse pannenkoek en zicht op de boerderij uit 1668.

‘Een kalmen lust in ‘t werk’

Met een plensbui op de hielen arriveren we weer bij bistro Tante Sweel en het bleekveldje van Liebermanns beroemde schilderij. In de namiddag van 1 november 1883 moet Van Gogh nog helemaal teruglopen naar Nieuw-Amsterdam, waar hij in een herberg logeert. Een fikse wandeling van zo’n 18 kilometer. Onderweg maakt hij nog wat schetsen. Hij ziet “ploegers nu heel druk, een zandkar, herders, wegwerkers, mestkarren,” zo schrijft hij in een van z’n brieven. De schilder gaat zo op in alles wat hij ziet, dat hij vergeet te eten en na zijn wandeling hongerig aankomt in zijn logement. De dag in Zweeloo heeft hem “een kalmen lust in ‘t werk” gebracht. En ons een hele leuke wandeling.

Wandeldatum en routebeschrijving

Deze wandeling hebben we gedaan op zondag 19 mei 2024. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je downloaden op Wandelzoekpagina.nl.

Bekijk op Wandelzoekpagina.nl >>