‘Museumdorp Orvelte’ klinkt niet echt als een oord waar we met alle geweld heen moeten. Maar wát een meevaller: de omgeving van het Drentse Orvelte is werkelijk schitterend en heerlijk rustig, in tegenstelling tot het dorp zelf. Toch is ook dit brinkdorpje zeker de moeite van een bezoek waard vanwege de vele monumentale boerderijen. En de pannenkoeken natuurlijk.
Een korte wandeling zochten we, omdat een van onze 30 tenen uit de pas liep. Zo kwamen we uit bij Groene Wissel Orvelte. Een rondwandeling van 8 kilometer was nog net te doen. En de rest van ons dagje uit konden we het mooie dorp bezichtigen.
Wat lacherig vielen we Orvelte binnen. Een Kachelmuseum, een Oudhollands snoepwinkeltje, een ritje met de Paardentram. Hoe suf wil je het hebben? Maar toch, het dorp heeft wel wat. Als je door je oogharen kijkt en alle toeristen wegfantaseert, zie je hoe het leven hier in vroeger eeuwen geweest moet zijn.
Orvelte, ontstaan tussen de 11e en 13e eeuw, presenteert zichzelf nadrukkelijk als museumdorp. Sterker nog: ze schreeuwen het van hun monumentale daken. Maar goed, ze hebben dan ook wel een batterij aan historische bezienswaardigheden, aan elkaar geregen door straten met kinderkopjes en oude klinkers.
Een groot aantal rietgedekte Saksische boerderijen en andere gebouwen is ingericht voor het publiek. We zagen een houtzagerij, een smederij, een klompenmakerij, een kaasmakerij en nog veel meer. Daar kun je zien hoe de Orveltenaren in vroeger tijden leefden en werkten. Soms moet je daar wel je portemonnee voor trekken.
In 1967 verkreeg een deel van Orvelte de status ‘beschermd dorpsgezicht’. En volgens lezers van ANWB Kampioen behoort Orvelte tot de 5 mooiste dorpen van Nederland. Het is maar dat je het weet.
Een paar jaar geleden kwam Orvelte nog in het nieuws vanwege de vondst van resten van een jonge mammoet in de omgeving. Een slagtand van een meter, een bonte verzameling kiezen en een stapeltje botten. De resten zijn zo'n 41.000 jaar oud.
Veel jonger is de kudde schapen die we aantroffen in de schaapskooi. De kudde telt zo’n 300 Schoonebeker heideschapen. Ze waren net vers binnengebracht door een van de vrijwilligers die ze mee had genomen op een tocht over de heidevelden. Schapen hebben veel last van de warmte, leerden we van haar. “Ze staan dan het liefst in de kooi om uit te hijgen. Net als honden kunnen ze niet zweten, ze koelen af door te hijgen.” Weer wat geleerd.
Na de aangename pannenkoeken, waarmee ze je zo ongeveer op elke hoek van het museumdorp doodgooien, beginnen we de wandeling. Zonder veel verwachtingen. Al snel wandelen we echter door schitterend landschap. Akkers met goudgeel graan wisselen stuivertje met bloemrijke velden.
Over leuke onverharde paadjes maken we een bijzondere wandeling door het kleinschalig landschap rond het dorp. Na lome landweggetjes volgen groene graspaden over bollende esakkers. Je scheert langs een veentje en over slingerpaden zigzag je door het Reyntjesbos. Ook heide kom je op deze wandeling tegen. Hier is de Orvelter schaapskudde regelmatig te vinden. Langs een stokoude schaapskooi voert de wandeling, en langs wat dodelijk saaie grafheuvels.
In vroeger eeuwen, vanaf de late middeleeuwen tot aan de twintigste eeuw, bestond de omgeving vooral uit heidegronden. Een enorme kudde met wel 2000 schapen zwierf over die weidse heide. Met hun mest maakten ze de essen vruchtbaar voor landbouw. In de vorige eeuw werd een groot deel van de heidevelden omgezet in landbouwgrond of ze werden bebost door Staatsbosbeheer.
Tegen het einde van de wandeling kom je langs iets leuks: een boerderij uit de IJzertijd. Nou ja, een nepperd dan. Maar leuk is-ie wel. Archeologen vonden bij de aanleg van de nieuwe rondweg ten zuiden van Orvelte sporen van bewoning uit de IJzertijd (vanaf 750 voor onze jaartelling tot het jaar 0). En ze kwamen op het lumineuze idee een boerderij uit die tijd uit de grond te stampen.
Eiken palen vormen het skelet van de boerderij, de wanden zijn gevlochten van twijgen en aangesmeerd met leem. Op het dak ligt riet. Een schoorsteen is er niet, de rook van het haardvuur verdwijnt gewoon door het rieten dak. Binnenin heeft de boerderij één grote ruimte. Hier leefde het boerengezin samen met hun dieren. Lekker slapen tussen de schapen.
Over het veld keren we weer terug naar Orvelte. Valt je iets op aan deze zin? De naam Orvelte komt namelijk uit een samentrekking van 'over het veld'. Of zoals de Drent het zal zeggen 'Oer 't veld'.
Deze wandeling hebben we gedaan in juli 2015. In het kadertje hieronder zie je meer informatie over de gids waaruit de wandeling afkomstig is. De meest recente versie van routebeschrijving, kaartje en gps-track kun je (met een abonnement of tegen betaling) downloaden op Wandelzoekpagina.nl.
Op Natuurhuisje.nl vind je unieke vakantiehuisjes midden in de natuur. In een natuurhuisje kun je je heerlijk terugtrekken van het drukke, dagelijkse bestaan. Je komt helemaal tot rust.