Wandelparadijs Nederland
‘Caspar loopt – Een voettocht door de landschappen van Nederland’ is het tweede wandelboek dat ik deze zomer las. Van het eerste heb ik genoten: ‘Wandelparadijs Nederland’ van eveneens schrijver en journalist John Jansen van Galen. Daardoor was het even inkomen in de veel kritischer bundel van Casper Janssen.
Wandelbubbel
Aanvankelijk was ik tijdens het lezen flink aan het morren. Ik wentelde me nog in de idylle van Jansen van Galen, en in die zalige wandelbubbel wilde ik graag blijven. Jansen van Galen bevestigt wat ik zelf ook ervaar op mijn vele wandeltochten: Nederland is voor wandelaars een ideaal land, een waar wandelparadijs.
Worstelen met vlindersoorten
Net als John Jansen van Galen schrijft Caspar Janssen aanstekelijk over de Nederlandse natuur. Over zijn speurtocht naar roodborsttapuiten, kneutjes, nachtegalen en boomleeuweriken. Over zijn obsessie met de geelgors – die moet en zal hij zien. Over de duinroosjes en parnassia die hij ontdekte, en de vele vlindersoorten onderweg. Leuk en herkenbaar is ook zijn worsteling om de vele soorten vogels, vlinders en planten uit elkaar te houden. Waardoor hij soms zelfs “onmachtig [stond] te stampvoeten”. Janssen gebruikt daarvoor tal van gidsen, zelf heb ik handige apps ontdekt. Plantnet is mijn redder in nood.
Romantische voettocht
Ook over het wandelen zelf schrijft Janssen op zo’n manier, dat je direct zin krijgt om zelf op pad te gaan. Een voettocht van anderhalf jaar is volgens hem ook een romantisch avontuur. “Het dagenlang onderweg zijn en dan ‘s avonds aanleggen in een hotel, pension of B&B. En dan eten in plaatselijke etablissementen.”
Een lange reis
Een van die typische kenmerken van meerdere dagen achtereen op pad zijn weet Janssen mooi te verwoorden: “Het rekt de tijd uit, het lijkt alsof je langer leeft, het voelde soms alsof ik al weken onderweg was als ik na drie dagen weer thuiskwam, alsof ik op een lange reis was geweest.” Precies wat ik zelf ervaar bij meerdaagse tochten.
Vliegwiel van de vooruitgang
In die voettocht van anderhalf jaar komt Janssen natuurlijk op tal van fraaie plekken, die hij beeldend beschrijft. Nederland is prachtig, met op een klein oppervlak een indrukwekkende soortenrijkdom. En dat is precies waar de schoen wringt: dat toch al kleine oppervlak is steeds kleiner aan het worden. De afgelopen eeuw is er veel natuur en waardevol cultuurlandschap verdwenen. Het landschap is veranderd “onder invloed van het almaar harder draaiende vliegwiel van de vooruitgang”.
Postzegels natuur
Natuur in Nederland: het zijn reservaatjes, aldus Janssen. Waardevolle postzegels in een woestijn waarin de industriële landbouw overheerst. Sloten, houtwallen, bloemrijke weilanden en bomensingels zijn grotendeels verdwenen en vervangen door muren van mais en lege polders met raaigras, kunststof hallen en windmolens. Gebieden waar geen vlinder of vogel meer is te bekennen.
Biljartlakens van gras
Dat raaigras keert voortdurend terug in zijn boek. Verlaat je voor even de mooi uitgezette wandelroutes die ik ook met graagte loop, dan kom je in een landschap waarin gigantische grasvelden, zo vlak als biljartlakens, overheersen. Raaigras, ik had er nog nooit van gehoord, maar het is eiwitrijk gras dat dient als veevoer. Zodat koeien niet de wei in hoeven, maar in de stal kunnen blijven staan, waardoor hun melk- en vleesproductie maximaal is.
Nederland: kampioen landbouwexport
Je zou er droevig van worden. En dat werd ik ook. Kwaad ook een beetje op Janssen, omdat hij mijn idylle verstoorde. ‘Nederland is móói!’ bleef ik al lezend tegensputteren. Maar gaandeweg besefte ik dat Janssen het scherp heeft gezien. De productielandbouw bepaalt grotendeels hoe ons landschap eruitziet. De belangen zijn groot: Nederland is de tweede landbouwexporteur ter wereld, na de Verenigde Staten. En we zijn er trots op.
Tulpen op Amerikaanse dressoirs
Chinezen hullen zich in jassen gemaakt van onze nertsen, om maar even een actueel onderwerp bij de kop te pakken. Italianen maken parmaham van onze varkens. En Amerikanen leuken hun dressoir op met onze tulpen. Alleen al via de Nederlandse veilingen worden jaarlijks zo'n 1,5 miljard tulpen verhandeld. En daarvoor moeten onze weidevogels, bloemrijke velden, bijen en vlinders dus wijken.
Europese geldstromen
Wat niet helpt zijn de geldstromen die dit in stand houden. Janssen: “Europees geld – en dat van de banken – spoort de boeren aan tot intensivering, overproductie, het wegconcurreren van de buurmanboer en de vernieling van het landschap en het natuurlijk leven.” Om het ingewikkelder te maken: tegelijk is er Europees geld beschikbaar om die vernieling tegen te gaan, al gaat het om veel kleinere bedragen.
Belangrijk boek
Janssen heeft een belangrijk boek geschreven. We kunnen blijven doen alsof het best meevalt met de natuur in Nederland. Dat is het beeld dat ontstaat als je wekelijks een schitterende Trage Tocht of Groene Wissel bewandelt. Maar het is goed om te beseffen dat er echt iets aan de hand is in ons land: waardevolle landschappen wijken voor economisch gewin.
Optimisme
‘Caspar loopt’ vertelt een somber verhaal. Toch klinkt er ook optimisme in de gebundelde miniaturen. Want een verloren zaak is het niet. Zo laat Janssen – al wandelend – tal van mensen aan het woord die licht in de duisternis scheppen. Natuurbeschermers die uitleggen hoe het – soms met simpele ingrepen – anders zou kunnen, natuurlijker. En boeren die een ander pad zijn ingeslagen dan hun ‘productieve’ collega’s en de verbinding met de natuur willen herstellen.
Topweilanden
Met Joop Mourik van Vlinderwerkgroep Zuid-Kennemerland wandelt hij door de Kennemerduinen. Waar het na heel wat kappen, plaggen, afgraven en begrazen eindelijk weer goed toeven is voor de duinparelmoervlinder en de aardbeivlinder. En in het Noord-Hollandse Overleek vindt Janssen de ‘topweilanden’ van boer Gerard van der Krogt die natuurvriendelijk boert. Wat hem een prima boterham bezorgt, en de grutto’s, tureluurs, kieviten een prachtige plek om te leven.
Wenkend perspectief
Optimistisch is Janssen ook op een andere manier. De natuur en de oude cultuurlandschappen zouden binnen afzienbare tijd weer kunnen terugkeren in Nederland als ze daar de gelegenheid voor krijgen. Bloemrijke weilanden, bomensingels, sloten, parelmoervlinders, hommels en grutto’s komen binnen enkele jaren weer terug als de omstandigheden gunstig zijn. Nederland is nog niet verloren. Dat is het ‘wenkend perspectief’ dat Janssen schetst. We kunnen weer dat wandelparadijs worden waar John Jansen van Galen zo mooi over schrijft in zijn boek.
‘Caspar loopt’ bestellen?
‘Caspar loopt’ is verkrijgbaar in de boekhandel of te bestellen bij Bol.com.
De feiten
- Caspar Janssen: ‘Caspar loopt – Een voettocht door de landschappen van Nederland’
- Uitgeverij: Atlas Contact
- Aantal pagina’s: 344
- Prijs: €22,99
- Frankwandelt-rating: 90/100
Mooiste huisjes midden in de natuur
Op Natuurhuisje.nl vind je unieke vakantiehuisjes midden in de natuur. In een natuurhuisje kun je je heerlijk terugtrekken van het drukke, dagelijkse bestaan. Je komt helemaal tot rust.
De beste camera’s en verrekijkers!
Zoek je een geweldige camera of verrekijker voor onderweg? Ik heb de allerbeste camera's en kijkers voor je op een rij gezet. Gebaseerd op reviews en testen van de experts.
